Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2017

Η ανακωχή των Μουδανιών και η παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους τούρκους (20 - 29 Σεπτεμβρίου 1922)

Η ανακωχή των Μουδανιών και η παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους τούρκους (20 - 29 Σεπτεμβρίου 1922)


Ιωάννης Φιλίστωρ --- 1 Σεπτεμβρίου 2011

Οι βασικές προτεραιότητες της "επαναστατικής επιτροπής" Πλαστήρα - Γονατά όταν ανέλαβε πραξικοπηματικά την διακυβέρνηση της Χώρας, αποτέλεσε η ενίσχυση του μετώπου της Θράκης και η αποκατάσταση της εύνοιας των Συμμάχων (Αγγλίας - Γαλλίας) που είχε διασαλευτεί από τις μετανοεμβριανές κυβερνήσεις. Τις δύο αυτές προτεραιότητες τις ανέφερε ρητά η "επαναστατική επιτροπή" σε διάγγελμα της προς τον ελληνικό λαό. Προς την κατεύθυνση αυτή, ο Νικόλαος Πλαστήρας και οι συνεργάτες του όρισαν την κυβέρνηση που θα στήριζαν, υποβάλλοντας ένα κατάλογο με ονόματα στον Άγγλο πρέσβη Λίντλει και ζητώντας του να διαλέξει τα ονόματα που ήταν αρεστά στην Μ. Βρετανία. Ταυτόχρονα ορίστηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος που βρισκόταν στο Παρίσι ως αντιπρόσωπος της "επαναστατικής επιτροπής" έναντι των Συμμάχων.

Η κατάσταση στο μέτωπο της Ανατολικής Θράκης δεν ήταν καθόλου αποθαρρυντική. Ο Ελληνικός στρατός ήταν ισχυρός καθώς εκτός από το Δ΄ Σώμα στρατού, λίγο πριν από την κατάρρευση είχε μεταφερθεί μια ακόμη ενισχυμένη μεραρχία για να επιχειρηθεί η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και έτσι να εκβιαστεί ο Κεμάλ σε συμβιβασμό. Είναι αληθές βέβαια πως το ηθικό των στρατιωτών ήταν πολύ χαμηλό. Ταυτόχρονα ανάμεσα στην Ελληνική Ανατολική Θράκη και τους Τούρκους του Κεμάλ που βρίσκονταν στην Νικομήδεια βρισκόταν η Κωνσταντινούπολη υπό Συμμαχική κατοχή. Ακόμα και αν οι Σύμμαχοι παρέδιδαν την Κωνσταντινούπολη στον Κεμάλ (και δεν προλάβαινε να την καταλάβει ο Ελληνικός στρατός από την Τσατάλτζα που απείχε μόλις 30 χλμ) η μεταφορά στρατευμάτων από την Ασία προς την Ευρώπη θα ήταν αδύνατη για τους Τούρκους καθώς δεν διέθεταν πλοία. Αντιθέτως το Ελληνικό ναυτικό θα ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην θάλασσα του Μαρμαρά όσο και στον Εύξεινο Πόντο.

Η Ελληνική πλευρά είχε λοιπόν δυνατότητες για να ελιχθεί και να καθυστερήσει αποφασιστικά (η και να εμποδίσει) την μεταφορά των Τούρκων στην Ανατολική Θράκη. Τα γεγονότα όμως εξελίχθηκαν πολύ διαφορετικά. Η διάσκεψη στα Μουδανιά άρχισε χωρίς τους Έλληνες, καθώς αυτοί δεν είχαν ακόμη φθάσει, με κύριο θέμα τη γραμμή που θα αποσύρονταν οι Έλληνες. Πρόκειται δηλαδή για μια ιδιόρρυθμη διάσκεψη ανακωχής που προδίκαζε τη Συνθήκη Ειρήνης και που υποχρέωνε τον έναν από τους δύο αντιπάλους να υποχωρήσει πολύ πέραν της γραμμής, την οποία κατείχε, και να παραχω­ρήσει μεγάλες εκτάσεις στον αντίπαλο. Κατά την αφήγηση του Ισμέτ Ινονού στον πολιτικό και μεγάλο Ιστορικό Σπύρο Μαρκεζίνη, το 1972, δέχθηκαν όλοι την προτροπή του: «Ας φθάσουμε σε ένα αποτέλεσμα και οι Έλληνες θα υποχρεωθούν να το δεχθούν».

Στους όρους της ανακωχής προβλεπόταν όχι μόνο η άμεση αποχώρηση του Ελληνικού στρατού από την Ανατολική Θράκη και την παράδοση της στους Τούρκους, αλλά προβλεπόταν και η εκκένωση της περιοχής από τους Έλληνες κατοίκους της εντός 15 ημερών! Η απόφαση των Συμμάχων για απόδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία οδηγούσε και στην εγκατάλειψη της Κωνσταντινούπολης, των Στενών και της ουδέτερης ζώνης. Η ταπείνωση των Συμμάχων, μπορεί να εξηγηθεί από το ότι ήδη είχαν ικανοποιηθεί από τα κέρδη τους. Η Μεγάλη Βρετανία, στη Μεσοποταμία, το Κουρδιστάν και τα πετρέλαια της Μοσούλης. Η Γαλλία, στη Συρία και τον Λίβανο και η Ιταλία, με την καταστροφή της Ελλάδας. Είχαν αποσπάσει την Τουρκία από την προσέγγισή της προς τη Σοβιετική Ένωση, προς μεγάλη, βέβαια, απογοήτευση του Λένιν και του Τρότσκι, οι οποίοι ιδεοληπτικά φαντάζονταν την Τουρκία ως ηγέτιδα μιας παγκόσμιας αντιαποικιακής επανάστασης.

Όταν έφτασε η Ελληνική αντιπροσωπεία (στρατηγός Μαζαράκης, αντισυνταγματάρχης Σαρηγιάννης) και ενημερώθηκε για τους όρους της ανακωχής αρνήθηκε να υπογράψει δηλώνοντας πως δεν είχε εξουσιοδότηση για τόσες πολλές και κρίσιμες παραχωρήσεις. Ο Νικόλαος Πλαστήρας αρχικώς
περιόδευσε στις πόλεις της Ανατολικής Θράκης για να επιθεωρήσει τις Ελληνικές μονάδες και να ανορθώσει το ηθικό τους. Ταυτόχρονα επισκέφθηκε πολλές πόλεις εμψυχώνοντας τους Έλληνες κατοίκους και υποσχόμενος πως η "επαναστατική επιτροπή" θα έκανε ότι μπορούσε για την προστασία τους και δεν θα τους εγκατέλειπε σε καμία περίπτωση. Αμέσως μετά μετέβη ο ίδιος στα Μουδανιά όπου πληροφορήθηκε το περιεχόμενο των όρων της ανακωχής που ήδη είχαν συμφωνήσει οι Αγγλογάλλοι με τον Κεμάλ. Οι σύμμαχοι ενημέρωσαν την Ελληνική κυβέρνηση ότι σκόπευαν να υπογράψουν την ανακωχή ακόμη και μονομερώς. Ο Πλαστήρας αρνήθηκε να υπογράψει μια τέτοια "ανακωχή" που ισοδυναμούσε ουσιαστικά με παράδοση άνευ όρων. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος τηλεγράφησε τόσο στην Ελληνική κυβέρνηση όσο και στην αντιπροσωπεία στα Μουδανιά να αποδεχθούν και να υπογράψουν τους όρους της επώδυνης ανακωχής χωρίς δισταγμούς και δεύτερες σκέψεις.

Λόγω κακής συνεννόησης (φαίνεται από τα τηλεγραφήματα πως οι υπεύθυνοι του Ελληνικού υπουργείου εξωτερικών δεν γνώριζαν ότι τα Τουρκο-Βουλγαρικά σύνορα του 1915 δεν ήταν ο Έβρος ποταμός) η Ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Μαζαράκη αποχώρησε από τα Μουδανιά χωρίς να υπογράψει. Τελικώς μετά από συνεχείς πιέσεις του Βενιζέλου από το εξωτερικό η κυβέρνηση Κροκιδά αναγνώρισε την ανακωχή. Στις 25.9.1922 ο Βενιζέλος τηλεγράφησε από το Παρίσι: «Ανατολική Θράκη απωλέσθη ατυχώς δι’ Ελλάδα» και: «Ανάγκη Θράκες να εγκαταλείψωσι την γην, ην από τόσων αιώνων κατοικούσιν, αυτοί και πρόγονοί των».

 Το βασικό αποτέλεσμα της Ανακωχής αυτής είναι ότι ουσιαστικά δημιούργησε τετελεσμένα γεγονότα υπέρ των Τούρκων για την Συνθήκη Ειρήνης που υπογράφτηκε αργότερα στην Λοζάννη. Μια άλλη παρενέργεια της ανακωχής των Μουδανιών είναι ότι οι Τούρκοι στις διαπραγματεύσεις στην Λοζάννη αξίωναν και την Δυτική Θράκη, επ΄απειλη πολέμου. Το τραγικότερο όλων όμως, ήταν ότι πάνω από 250.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εκπατριστούν από την Ανατολική Θράκη εγκαταλείποντας τις περιουσίες τους και τα σπίτια τους ολοκληρώνοντας την τραγωδία της Μικρασιατικής Κατατροφής. Η αποχώρηση των Ελλήνων κατοίκων της Ανατολικής Θράκης από τις εστίες τους, και λόγω των περιορισμένων μέσων της εποχής, έγινε υπό δραματικές και τραγικές συνθήκες. Είναι χαρακτηριστικό πως οι Άγγλοι αρνήθηκαν να δώσουν παράταση στην εκκένωση ακόμη και για μια εβδομάδα!! Συνολικά, μαζί με τους στρατιώτες και τους Έλληνες δημοσίους υπαλλήλους μετακινήθηκαν προς την Ελληνική μεθόριο πάνω από 400.000 άνθρωποι.

Συμπεράσματα

Από τα γεγονότα όπως εξελίχθηκαν, αλλά και από τις συνθήκες που επικρατούσαν, μπορούμε να βγάλουμε στέρεα συμπεράσματα για τις μεγάλες προσωπικές ευθύνες του Νικόλαου Πλαστήρα, του Ελευθέριου Βενιζέλου και των υπολοίπων μελών της "επαναστατικής επιτροπής για την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, αλλά και της γενικότερης αρνητικής τροπής των τελικών διαπραγματεύσεων για την μόνιμη συνθήκη ειρήνης που έγιναν αργότερα στην Λοζάννη. Είναι, πιστεύω, χαρακτηριστικό ότι τα ίδια αυτά πρόσωπα (Πλαστήρας, Γονατάς κτλ) ένα μήνα μετά είχαν το κουράγιο χωρίς ίχνος αυτοκριτικής να εκτελέσουν στο Γουδί τους βασικότερους πολιτικούς τους αντιπάλους για την απώλεια της Μικράς Ασίας.

Στο εύλογο ερώτημα του λόρδου Κόρζον: «Ποιος θα υποχρεώσει τους Έλληνες να εγκαταλείψουν την Ανατολική Θράκη;» απάντησαν οι ίδιοι οι Έλληνες. Η Ανατολική Θράκη εγκαταλείφθηκε εθελόδουλα, ώστε να μη βρεθεί η Μεγάλη Βρετανία στη δυσάρεστη θέση να συγκρουστεί με την Τουρκία. Και αυτό παρά το ότι πολλοί πίστευαν ότι, αρνούμενοι να εγκαταλείψουν την Ανατολική Θράκη τις μέρες εκείνες, οι Έλληνες δεν είχαν να χάσουν απολύτως τίποτε και θα κέρδιζαν πολύτιμο χρόνο. Αναμφίβολα πάντως ισχύει το ελαφρυντικό για τον Πλαστήρα ότι ποτέ στο παρελθόν δεν είχε διαχειριστεί τέτοια θέματα ενώ δεν είχε την παραμικρή πολιτική εμπειρία.

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα των υποστηρικτών της εκτέλεσης των "έξι" ήταν ότι οι μετανοεμβριανές κυβερνήσεις επαναφέροντας των Βασιλιά Κωνσταντίνο που ήταν πρόσωπο αντιπαθές στους Συμμάχους απώλεσαν τη εμπιστοσύνη τους και για τον λόγω αυτό έπαψαν να μας βοηθούν. Το επιχείρημα αυτό είχε περίοπτη θέση στο σκεπτικό του κατηγορητηρίου της προαποφασισμένης "δίκης" των εξι που ακολούθησε. Όπως όμως είδαμε από την παραπάνω αφήγηση, ενώ ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος είναι έκπτωτος και εξόριστος και το σύνολο της αντιβενιζελικής πολιτικής ηγεσίας στην φυλακή, την εξωτερική πολιτική χειρίζεται ο Βενιζέλος αυτοπροσώπως και η κυβέρνηση Κροκιδά αποτελείται από πρόσωπα που επιλέχθηκαν με τον πλέον επαίσχυντο τρόπο από ξένες πρεσβείες, οι Σύμμαχοι όχι μόνο δεν αλλάξαν πολιτική έναντι της Ελλάδος αλλά πρόδωσαν με ευκολία τον παλαιό τους Σύμμαχο που τους πρόσφερε τόσες υπηρεσίες στο παρελθόν, με τον επαίσχυντο τρόπο που περιγράψαμε.

Αντιπροσωπευτικός της ηττοπάθειας του Ελευθέριου Βενιζέλου είναι ο τρόπος με τον οποίο αρχίζει την επιστολή του προς τον στρατηγό Νίδερ, Διοικητή της Στρατιάς Θράκης, την 2.11.1922, αμέσως μετά την εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης. Γράφει ο Βενιζέλος:
«Φίλτατε στρατηγέ,
Επιθυμώ να σας συγχαρώ διά την επιτυχίαν μεθ’ης εξετελέσατε την θλιβεράν εντολήν της εκκενώσεως της Αν. Θράκης. Θέλω να σας είπω πόσην αληθή υπερηφάνειαν ησθάνθην, όταν, εις το υπουργείον των Εξωτερικών εν Αγγλία, μου ανεκοίνωσαν σχετικόν τηλεγράφημα του στρατηγού Χάριγκτον, εκφράζοντος την εκτίμησίν του διά τον τρόπον καθ’ όν έγινε η εκκένωσις….» 

ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ

Μαρτυρία τοῦ Ἀλέξανδρου Μαζαράκη-Αἰνιάνος, ἀπό τό βιβλίο του "Ἀπομνημονεύματα", Ἴκαρος, Ἀθήνα 1948

… Τόν Σεπτέμβριον τοῦ 1922 ἐκλήθην εἰς τό Ὑπουργεῖον τῶν Ἐξωτερικῶν, ὅπου μοῦ ἀνέθεσαν νά ἀντιπροσωπεύσω τήν Ἑλλάδα εἰς τήν μέλλουσαν νά συνέλθῃ τήν 20 Σεπτεμβρίου εἰς Μουδανιά διάσκεψιν στρατιωτικῶν ἀντιπροσώπων τῆς Ἑλλάδος, τῆς Τουρκίας, τῆς Γαλλίας, τῆς Ἀγγλίας καί Ἰταλίας, πρός σύναψιν ἀνακωχῆς. … Σημειωτέον ὅτι καί ἐγώ καί ἡ κυβέρνησις ἐνομίζαμε ὅτι ἐπρόκειτο μόνον περί ἀνακωχῆς, περί τῶν γραμμῶν δηλαδή ὄπισθεν τῶν ὁποίων θά ἔμενεν ὁ ἑλληνικός καί ὁ τουρκικός στρατός μέχρι τῆς συνθήκης τῆς εἰρήνης, ὡς ἄλλως ἐξήγετο καί ἀπό τήν διακοίνωσιν τῶν δυνάμεων.

Τῆς ἐπιτροπῆς μετεῖχον ἐκ μέρους τῆς Ἀγγλίας ὁ στρατηγός Χάριγκτον, τῆς Γαλλίας ὁ στρατηγός Σαρπύ, τῆς Ἰταλίας ὁ στρατηγός Μομπέλλι, τῆς Τουρκίας (τόν ὁποῖον διόλου δέν συνήντησα) ὁ στρατηγός Ἰσμέτ Πασσᾶς. Οὗτοι δέν ἀνέμενον τήν ἄφιξίν μας ἀλλά συνεδριάσαντες τήν 20–21 εἶχον ἤδη παρασκευάσει τό κείμενον τῆς ἀνακωχῆς τό ὁποῖον καί μᾶς παρουσίασαν πρός ἀποδοχήν τήν 22αν. Εἰς τήν πρώτην συνεδρίασιν τῆς 22ας Σεπτεμβρίου, γενομένην ἐπί ἀγγλικοῦ θωρηκτοῦ, μᾶς ἐπέδειξαν κείμενον ἕτοιμον τῆς συνθήκης τῆς ἀνακωχῆς εἰς τό ὁποῖον εἶχον μείνει σύμφωνοι οἱ Τοῦρκοι καί οἱ τέως σύμμαχοί μας, χωρίς κἄν νά μᾶς ἐρωτήσουν. Διά τοῦτο ὡρίζετο ἡ ἄμεσος ἐκκένωσις τῆς Θρᾴκης ὑπό τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ μέχρι τόν Ἕβρον καί ὅτι ἐπρόκειτο μόνον νά συζητηθοῦν αἱ λεπτομέρειαι τῆς ἐκτελέσεως. Ἐδήλωσα ἀμέσως ὅτι τό κείμενον τοῦτο προδικάζει τήν συνθήκην τῆς εἰρήνης, ὅτι ἐγώ ἦλθον διά νά συζητήσω περί ἀνακωχῆς καί ὄχι διά νά ἀκούσω τήν ἄμεσον κατάληψιν τῆς Θρᾴκης ὑπό τῶν Τούρκων καί ὅτι ὑπό τοιούτους ὅρους θεωρῶ τοῦτο ἀπαράδεκτον καί οὔτε ὁδηγίας τοιαύτας ἔχω, οὔτε κἄν θέλω νά λάβω γνῶσιν.

Κατά τήν διεξαχθεῖσαν συζήτησιν ὁ Γάλλος ἀντιπρόσωπος στρατηγός Σαρπύ ἐζήτει μέ νευρικότητα καί ἐκβιαστικῶς νά μᾶς πιέσῃ εἰς ἄμεσον ἀποδοχήν τῶν πάντων, ἐπισείων τούς κινδύνους τῆς παρελκύσεως, ἀφοῦ δῆθεν οἱ σύμμαχοι ἀνέλαβον νά πείσουν τόν Κεμάλ νά μή διαπεραιωθῇ εἰς Εὐρώπην καί μᾶς καταδιώξῃ καί παρεχώρησαν εἰς αὐτόν τήν Θρᾴκην, ἡ ὁποία παραχώρησις εἶναι ὁριστική. …Ὑπό τάς συνθήκας ταύτας μετέβην εἰς τήν ἐπί τοῦ ἀντιτορπιλλικοῦ σύσκεψιν ὅπου εὐθύς ἀμέσως ἐδήλωσα ὅτι μή γενομένης δεκτῆς οὐδεμιᾶς ἡμετέρας προτάσεως δέν δύναμαι νά ὑπογράψω. …
Ἀλλά θά ἦτο ἡ ἰδία ἡ στάσις τῆς Ἀγγλίας ἐάν ἔβλεπε μετ' ὀλίγας ἡμέρας, μετά ἕνα μῆνα, σημαντικήν εἰς τή Θρᾴκην ἑλληνικήν δύναμιν μέ τήν στερράν ἀπόφασιν νά κρατήσῃ καί νά ἀμυνθῇ αὐτῆς; Θά ἦτο διατεθειμένη τότε νά συμμετάσχῃ μέ τάς δύο ἄλλας δυνάμεις εἰς ἐκβιαστικά ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος μέτρα; Καί ἐπί πλέον, ἐάν ἀφιέμεθα μόνοι ἀπέναντι τῶν Τούρκων, θά ἠδύναντο αὐτοί, ἐνόσῳ μέ τόν στόλον μας εἴμεθα κύριοι τῆς Προποντίδος, νά διαπεραιώσουν σημαντικάς δυνάμεις ἐξ Ἀσίας εἰς Θράκην; Βεβαίως ὄχι. Ὑπάρχει λοιπόν βάσιμος ἐλπίς ὅτι ἐάν παρετείναμεν τήν ἐκκρεμότητα, μή δεχόμενοι τήν ἐκκένωσιν τῆς Θρᾴκης καί ἐν τῷ μεταξύ συντόνως ἐνισχύαμεν καί ὠργανοῦμεν τάς ἐκεῖ στρατιωτικάς δυνάμεις μας, ἡ μέν Εὐρώπη δέν θά ἦτο ἡνωμένη διά νά ἐπέμβῃ, οἱ δέ Τοῦρκοι δέν θά εἶχον εἰς χεῖρας των κανέν ὅπλον διά νά ἐκβιάσουν καί ἡμᾶς καί τήν Εὐρώπην.

Προκειμένου, ἐπαναλαμβάνω, διά τόσον μεγάλον ἔπαθλον ὅπως ἡ Θρᾴκη, ἤξιζε τόν κόπον νά μεταχειρισθῇ ἡ Ἑλλάς ὅλα τά μέσα διά νά τήν κρατήσῃ, φθάνουσα μέχρι τοῦ τελευταίου σημείου, ὅπου θά ἔβλεπε πλέον ὅτι ἡ ἀντίστασίς της ἦτο ἄσκοπος καί ἐγέννα δεινοτέρους κινδύνους. Νομίζω λοιπόν ὅτι καί ὁ Βενιζέλος ἐν Παρισίοις καί ἡ ἐπανάστασις ἐν Ἀθήναις ἔσπευσαν πολύ, χάσαντες ἀπ' ἀρχῆς κάθε ἐλπίδα, νά ἀποδεχθοῦν τήν ἐκκένωσιν τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης.

Ι. Β. Δ.

ΠΗΓΗ: http://www.istorikathemata.com/2011/09/20-29-1922_01.html
================

Δημήτρης A. Μαυρίδης ---1 Σεπτεμβρίου 2010

Δέν εἶναι ἀπόλυτα σαφές τό τί ἐξυπηρετοῦσε ἡ ἀπόφαση τῶν Συμμάχων γιά τήν ἐκκένωση τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης ἀπό τούς Ἕλληνες, ἀφοῦ ἐξέθετε τήν οὐδέτερη ζώνη καί τήν Κωνσταντινούπολη πού κατεῖχαν οἱ Σύμμαχοι, στό ἔλεος τῶν Τούρκων. Ἡ ἐξήγηση ἴσως εἶναι, τό ὅτι εἶχαν ἤδη βεβαιωθεῖ γιά τά κέρδη τους˙ ἡ Μεγάλη Βρετανία στή Μεσοποταμία, τό Κουρδιστάν καί τά πετρέλαια τῆς Μοσούλης, ἡ Γαλλία στή Συρία καί τόν Λίβανο καί ἡ Ἰταλία γιά τήν καταστροφή τῆς Ἑλλάδας. Ἡ Ἑλλάδα δέν τούς εἶχε πείσει ὅτι μποροῦσε νά εἶναι ἀξιόπιστος θεματοφύλακας τοῦ Ἀνατολικοῦ Ζητήματος, ὅπως εἶχαν σχεδιάσει ὁ Βενιζέλος καί ὁ Λόϋδ Τζώρτζ.
Ἡ ἀπόφαση γιά τήν ἐκκένωση τῆς Θράκης ἐπικυρώθηκε ἀπό τούς Συμμάχους στίς 9.9.1922 μετά ἀπό θυελλώδεις συσκέψεις τριῶν ἡμερῶν στό Παρίσι, μεταξύ τοῦ Γάλλου πρωθυπουργοῦ Πουανκαρέ καί τοῦ Ἄγγλου ὑπουργοῦ ἐξωτερικῶν Λόρδου Κῶρζον. Οἱ παρακλήσεις τοῦ Βενιζέλου ἀντιμετωπίστηκαν τήν ἐπαύριο παγερά ἀπό τόν Πουανκαρέ.
Στό εὔλογο ἐρώτημα τοῦ Ἄγγλου Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Λόρδου Κῶρζον : "Ποιός θά ὑποχρεώσει τούς Ἕλληνες νά ἐγκαταλείψουν τήν Ἀνατολική Θράκη;", ἀπάντησαν οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες. Ἡ Θράκη ἐγκαταλείφθηκε γιά νά μήν βρεθεῖ ἡ Μεγάλη Βρετανία στή δυσάρεστη θέση νά συγκρουσθεῖ μέ τήν Τουρκία.
Παραμένει τό γεγονός ὅτι ὁ τουρκικός στρατός δέν ἦταν σέ θέση νά διαπλεύσει τήν Προποντίδα καί νά ἐπιτύχει τήν κατάληψη τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης. Οἱ Τοῦρκοι δέν διέθεταν ναυτική δύναμη καί ἡ δύναμη πυρός τῶν ἑλληνικῶν θωρηκτῶν ἦταν σημαντική μέ τά δεδομένα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ὑπῆρχε ἐπίσης καί μία στρατηγική συνιστῶσα στό νά ἀρνηθοῦν οἱ Ἕλληνες νά ἐκκενώσουν τήν Ἀνατολική Θράκη. Μία τέτοια κατάσταση ἔφερνε ἀμέσως σέ εὐθεία ἀντιπαράθεση τούς Συμμάχους μέ τήν Τουρκία καί τό λιγότερο πού θά κέρδιζαν οἱ Ἕλληνες ἦταν πολύτιμος χρόνος. Ἡ διάβαση τῶν Τούρκων ἀπό τόν Βόσπορο ἤ τόν Ἑλλήσποντο, πού κατεῖχαν μέ ἀσθενεῖς δυνάμεις οἱ Ἄγγλοι, σήμαινε Ἀγγλο-Τουρκική σύγκρουση, κάτι πού ἐξυπηρετοῦσε τά στρατηγικά συμφέροντα τῆς Ἑλλάδας. Βρισκόταν δηλαδή ἡ νικημένη Ἑλλάδα σέ θέση πού τῆς ἔδινε τή δυνατότητα νά δημιουργήσει μία ἀγγλική ἀσπίδα καί νά ἀποφύγει νέα σύγκρουση μέ τούς Τούρκους. Λίγο μετά, καί κάτω ἀπό εἰρωνική μοῖρα, ὁ νικηφόρος τουρκικός στρατός βρέθηκε σέ κατάσταση προϊούσας κατάπτωσης. Σίγουροι, ἀλλά κατάκοποι μετά τίς νίκες τους καί χωρίς ἀληθινό ἐνδιαφέρον γιά τήν εὐρωπαϊκή ἀκτή, οἱ ἀνατολῖτες ἄρχισαν νά λιποτακτοῦν, ἐνῶ προβλήματα ἀναφάνηκαν στά ἀνατολικά σύνορα τῆς Τουρκίας. Ἄλλωστε, ὁ ἐπερχόμενος χειμώνας θά ἔκανε τίς στρατιωτικές ἐπιχειρήσεις στή Θράκη ἀδύνατες καί θά ἔδινε χρόνο στόν καταπτοημένο Ἑλληνικό Στρατό γιά ἀνασυγκρότηση, ὅπως τελικά φαίνεται ὅτι ἔγινε.
--------------

Ἡ στάση τῆς Ἑλλάδας τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1922 φαίνεται σήμερα σάν ἀποτέλεσμα κόπωσης, ἥττας καί μοιρολατρίας.
Στή συνομιλία του μέ τόν Κῶρζον στίς 19.9.1922 ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος ἀρνήθηκε τή δυνατότητα ἀποχώρησης τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ ἀπό τήν Ἀνατολική Θράκη πρίν ἀπό τή Διάσκεψη τῆς Εἰρήνης, ἀφοῦ σέ τέτοια περίπτωση δέν θά ὑπῆρχε τίποτε πρός διαπραγμάτευση. Κατά τόν Κῶρζον, ἡ νύξη τῆς ἐκκένωσης τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης, ἔκανε τόν Βενιζέλο ἀνίσχυρο νά διατηρήσει τή συνηθισμένη του ψυχραιμία. Ὡστόσο, μετά τρεῖς μόνο μέρες, ὁ Βενιζέλος ἀνακοίνωσε στόν Κῶρζον ὅτι συνέστησε στήν Ἑλληνική Κυβέρνηση νά δεχθεῖ ἀμέσως τήν ἐκκένωση τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης. Δέν εἶναι γνωστό τό τί μεσολάβησε.

ΠΗΓΗ: http://easternthrace1922.blogspot.gr/2010/08/blog-post_2400.html
===============



1) Άνετη συζήτηση των αντιπροσώπων των Δυνάμεων στην παραλία των Μουδανιών.2) Το κτήριο του Ρωσσικού Προξενείου στα Μουδανιά, όπου συνήλθε η Διάσκεψη της Ανακωχής τον Σεπτέμβριο του 1922.


 H εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922

Με βάση το βιβλίο του Δ.Α.Μαυρίδη "Από την Ιστορία της Θράκης 1875-1925" εξιστορείται και παρουσιάζεται η δραματική εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922, αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.

1) Η κα­τα­νό­η­ση της Μι­κρα­σι­α­τι­κής Κα­τα­στρο­φής

Η ασύλ­λη­πτης έκτα­σης, τρο­με­ρή Μι­κρα­σι­α­τι­κή Κα­τα­στρο­φή έχει απω­θη­θεί και πα­ρα­μέ­νει σή­με­ρα ως ανοι­κτό τραύ­μα στο συλ­λο­γι­κό μας υ­πο­συ­νεί­δη­το. Λί­γο γνω­στά εί­ναι τα δρα­μα­τι­κά γε­γο­νό­τα του Αυ­γού­στου του 1922. Κυ­ρι­ο­λε­κτι­κά άγνω­στα πα­ρα­μέ­νουν, ό­μως, τα γε­γο­νό­τα τα σχε­τι­κά με την εγ­κα­τά­λει­ψη και εκ­κέ­νω­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης τον Ο­κτώ­βριο του 1922.

Η Ανα­το­λι­κή Θρά­κη απο­τε­λού­σε την κύ­ρια ε­στί­α του θρα­κι­κού Ελ­λη­νι­σμού και ήταν προ­αύ­λιο της Κων­σταν­τι­νού­πο­λης. Η Ανα­το­λι­κή Θρά­κη βρι­σκό­ταν υ­πό ελ­λη­νι­κή δι­οί­κη­ση από τον Ι­ού­λιο του 1920 και εί­χε εν­σω­μα­τω­θεί στο ελ­λη­νι­κό κρά­τος από τον Σε­πτέμ­βριο του ίδιου έτους, με­τά την υ­πο­γρα­φή της Συν­θή­κης των Σε­βρών. Σή­με­ρα, η απώ­λεια της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης θε­ω­ρεί­ται ό­τι συμ­πί­πτει με τη Μι­κρα­σι­α­τι­κή Κα­τα­στρο­φή, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ό­μως εί­ναι απο­τέ­λε­σμα και επα­κό­λου­θό της. ίσως εί­ναι και­ρός να μι­λή­σου­με και για τη Θρα­κι­κή Κα­τα­στρο­φή, η ο­ποί­α πα­ρα­μέ­νει άγνω­στη, ανε­ξή­γη­τη και ου­σι­α­στι­κά αδι­και­ο­λό­γη­τη. Εί­ναι σκό­πι­μο να γνω­ρί­ζου­με τις συν­θή­κες και τις δι­ερ­γα­σί­ες κά­τω από τις ο­ποί­ες συ­νέ­βη­σαν τα γε­γο­νό­τα ε­κεί­να. Και αυ­τό το λέ­ω με τη συ­ναί­σθη­ση ό­τι ανά­λο­γες συν­θή­κες συ­νε­χί­ζουν να υ­πάρ­χουν και σή­με­ρα. Πρό­κει­ται για την άνι­ση δι­πλω­μα­τί­α που ε­φαρ­μό­ζε­ται στις ε­τε­ρο­βα­ρείς σχέ­σεις μας με τους ισχυ­ρούς προ­στά­τες, που εί­μα­στε υ­πο­χρε­ω­μέ­νοι να ανα­ζη­τού­με.

Ο­πωσ­δή­πο­τε, αν η Μι­κρα­σι­α­τι­κή Κα­τα­στρο­φή ο­φεί­λε­ται σε δυ­σμε­νείς αν­τι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες, αυ­τό δεν εί­ναι βέ­βαι­ο ό­τι ισχύ­ει για την αν­τί­στοι­χη κα­τα­στρο­φή στη Θρά­κη.

Τη δρα­μα­τι­κή αυ­τή πε­ρί­ο­δο της ιστο­ρί­ας μας την δι­α­χει­ρί­στη­καν από την πλευ­ρά μας ο ι­ε­ρο­φάν­της της Με­γά­λης Ι­δέ­ας Ε­λευ­θέ­ριος Βε­νι­ζέ­λος και οι αν­τί­πα­λοι και δι­ά­δο­χοί του. Απέ­τυ­χαν και οι δύ­ο. Ο Βε­νι­ζέ­λος για­τί γνώ­ρι­ζε τις  δυ­σμε­νείς αν­τι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες και τις αγνό­η­σε και οι δι­ά­δο­χοί του για­τί δεν τις γνώ­ρι­ζαν, αλ­λά συ­νέ­χι­σαν την πο­λι­τι­κή του προ­κα­τό­χου τους.  ένα από τα αί­τια και  συ­νέ­πεια, βέ­βαι­α, της απο­τυ­χί­ας τους ήταν το να πο­λε­μά κα­τά πε­ρί­πτω­ση η μι­σή Ελ­λά­δα σε κά­θε φά­ση του αγώ­να, που ήταν ο κρι­σι­μό­τε­ρος της σύγ­χρο­νης ιστο­ρί­ας μας.

Οι δυ­σμε­νείς συν­θή­κες στις ο­ποί­ες ανα­φερ­θή­κα­με δεν έχουν ερ­μη­νευ­θεί ακό­μη. Συν­τε­λούν έτσι, μα­ζί με άλ­λους πα­ρά­γον­τες, στο να στε­ρού­με­θα ε­θνι­κής συ­ναί­νε­σης, ώ­στε να συ­νε­χί­ζε­ται με κά­ποι­ες μορ­φές ο ε­θνι­κός δι­χα­σμός μέ­χρι τις μέ­ρες μας. Η σύγ­χυ­ση που συ­νε­χί­ζει να επι­κρα­τεί δεν επι­τρέ­πει στους Έλ­λη­νες να αξι­ο­λο­γή­σουν τα γε­γο­νό­τα, αλ­λά και να συ­νει­δη­το­ποι­ή­σουν πραγ­μα­τι­κό­τη­τες θε­με­λι­ώ­δεις για την ταυ­τό­τη­τα και την αυ­το­γνω­σί­α τους. Έτσι, πα­ρα­μέ­νουν άγνω­στες οι πραγ­μα­τι­κό­τη­τες της καθ’ ημάς Ανα­το­λής, ε­νώ δεν μπο­ρεί να αξι­ο­λο­γη­θεί το ό­τι το νέ­ο Ελ­λη­νι­κό Κρά­τος ι­δρύ­θη­κε στις πα­ρυ­φές του τό­τε Ελ­λη­νι­σμού. Ανά­λο­γη εί­ναι και η άγνοι­α που επι­κρα­τεί σχε­τι­κά με την Τουρ­κί­α και τις μα­κρο­ϊ­στο­ρι­κές συ­νέ­πει­ες της Μι­κρα­σι­α­τι­κής Κα­τα­στρο­φής. Πλή­ρης εί­ναι σή­με­ρα η αδι­α­φο­ρί­α μας σχε­τι­κά με την με­τάλ­λα­ξη της Τουρ­κί­ας σε χώ­ρα του Αι­γαίου και την πα­ράλ­λη­λη επι­θυ­μί­α της να γί­νει μέ­λος της ΕΕ, πράγ­μα που εί­ναι αναγ­καί­ο να με­λε­τή­σου­με για να χα­ρά­ξου­με μια πο­λι­τι­κή.

Υ­πάρ­χει και η ι­δε­ο­λο­γι­κή μας σύγ­χυ­ση. Για να μην κου­ρά­σω, θα σας δώ­σω ένα πα­ρά­δειγ­μα. Η Συν­θή­κη των Σε­βρών θε­ω­ρεί­ται σή­με­ρα ως εκ­δή­λω­ση ιμ­πε­ρι­α­λι­στι­κής βου­λι­μί­ας, και έτσι εί­ναι σε ό,τι αφο­ρά τα συμ­φέ­ρον­τα των τό­τε συμ­μά­χων μας. Ω­στό­σο, μί­α απλή ανά­λυ­ση των δε­δο­μέ­νων αρ­κεί για να δεί­ξει ό­τι η δι­ά­λυ­ση της Ο­θω­μα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας ήταν μια μοι­ρα­σιά στην ο­ποί­α οι Ρω­μη­οί της πά­λαι πο­τέ Ελ­λη­νι­κής Ανα­το­λής ε­δι­και­ούν­το και πή­ραν ένα με­ρί­διο. Το με­ρί­διο των Ρω­μη­ών στη Συν­θή­κη των Σε­βρών αν­τι­στοι­χού­σε στο 7% των ε­δα­φών της ση­με­ρι­νής Τουρ­κι­κής Δη­μο­κρα­τί­ας, ε­νώ οι ίδιοι, με τους πιο συν­τη­ρη­τι­κούς υ­πο­λο­γι­σμούς απο­τε­λού­σαν το 13% του συ­νο­λι­κού πλη­θυ­σμού. Τε­λι­κώς βέ­βαι­α δεν έλα­βαν τί­πο­τε και έγι­ναν πρό­σφυ­γες.

Ας επα­νέλ­θου­με ό­μως στη Θρά­κη του 1922 για να αφη­γη­θού­με μια ακό­μη ιστο­ρί­α κα­τα­στρο­φής.

2) Οι Σύμ­μα­χοι απο­φα­σί­ζουν και οι Έλ­λη­νες απο­δέ­χον­ται

Η κα­τάρ­ρευ­ση του ελ­λη­νι­κού με­τώ­που στη Μι­κρά ασί­α τον Αύ­γου­στο του 1922 δεν άφη­σε μό­νο τους ελ­λη­νι­κούς πλη­θυ­σμούς απρο­στά­τευ­τους. Η Με­γά­λη Βρε­τα­νί­α, η άτυ­πη και δι­στα­κτι­κή σύμ­μα­χος των Ελ­λή­νων, έμει­νε τό­τε χω­ρίς την προ­στα­τευ­τι­κή ασπί­δα του Ελ­λη­νι­κού Στρα­τού. Αφού ο Ελ­λη­νι­κός Στρα­τός στη Μι­κρά ασί­α κά­λυ­πτε τα Στε­νά, την Κων­σταν­τι­νού­πο­λη και την ου­δέ­τε­ρη ζώ­νη που κα­τεί­χαν οι Σύμ­μα­χοι στις ακτές της Προ­πον­τί­δας.

Η άφι­ξη του Κε­μάλ στη Σμύρ­νη, στις 31 Αυ­γού­στου 1922, σή­μα­νε και την εκ­δή­λω­ση έν­το­νης κρί­σης με­τα­ξύ της Τουρ­κί­ας και της Με­γά­λης Βρε­τα­νί­ας, αλ­λά και με­τα­ξύ Με­γά­λης Βρε­τα­νί­ας και Γαλ­λί­ας. Την κρί­ση πυ­ρο­δό­τη­σε η δή­λω­ση του Κε­μάλ ό­τι μό­νο η πα­ρα­χώ­ρη­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης στην Τουρ­κί­α θα απέ­τρε­πε τη σύγ­κρου­σή της με τους Συμ­μά­χους.

Με­τά την απαί­τη­ση του Κε­μάλ, η Με­γά­λη Βρε­τα­νί­α φά­νη­κε να σχε­διά­ζει την ανα­συγ­κρό­τη­ση του Ελ­λη­νι­κού Στρα­τού. Εί­ναι γε­γο­νός ό­τι η κυ­βέρ­νη­ση του Λόϋδ Τζώρτζ, με πρω­το­στα­τούν­τα τον Ου­ίν­στον Τσώρ­τσιλ, ε­τοι­μα­ζό­ταν για πο­λε­μι­κή σύγ­κρου­ση με την κε­μα­λι­κή Τουρ­κί­α. Αν­τί­θε­τα, οι Γάλ­λοι τους ο­ποί­ους ανη­συ­χού­σε η ελ­λη­νο­αγ­γλι­κή συ­νερ­γα­σί­α στην Εγ­γύς Ανα­το­λή, απέ­συ­ραν τα στρα­τεύ­μα­τά τους από το ασι­α­τι­κό τμή­μα της ου­δέ­τε­ρης ζώ­νης την ο­ποί­α απει­λού­σε ο Κε­μάλ.

 Η Γαλ­λί­α δι­α­χώ­ρι­σε τη θέ­ση της και υ­πο­στή­ρι­ξε την απαί­τη­ση των Τούρ­κων για προ­σάρ­τη­ση στην Τουρ­κί­α της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης και των Στε­νών, που οι Τούρ­κοι θα ου­δε­τε­ρο­ποι­ού­σαν.

Ω­στό­σο, η δι­ά­στα­ση στις γνώ­μες των Βρε­τα­νών ι­θυ­νόν­των και η απρο­θυ­μί­α της αγ­γλι­κής κοι­νής γνώ­μης και των αποι­κι­ών για πο­λε­μι­κή εμ­πλο­κή με τους Τούρ­κους, ανάγ­κα­σαν την κυ­βέρ­νη­ση του Λόϋδ Τζώρτζ να επι­δι­ώ­ξει συ­νεν­νό­η­ση με την Τουρ­κί­α, μέ­σω της υ­πο­τα­γής της στις απαι­τή­σεις της Γαλ­λί­ας. Το τί­μη­μα θα ήταν η Ανα­το­λι­κή Θρά­κη, και θα το πλή­ρω­ναν οι Έλ­λη­νες, χω­ρίς βέ­βαι­α να ε­ρω­τη­θούν. Ση­μαν­τι­κό ρό­λο στην από­φα­ση ε­κεί­νη έπαι­ξε η αφό­ρη­τη πί­ε­ση του Γάλ­λου Προ­έ­δρου Που­αν­κα­ρέ. Η θε­τι­κή δι­ά­θε­ση ο­ρι­σμέ­νων Άγ­γλων προς τους Έλ­λη­νες δεν ε­νι­σχύ­θη­κε από τη μα­χη­τι­κό­τη­τα, την τόλ­μη και την απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα των Ελ­λή­νων που, δυ­στυ­χώς, δεν υ­πήρ­ξαν. Οι Έλ­λη­νες βρι­σκό­ταν κά­τω από την ψυ­χο­λο­γί­α της ήτ­τας. Άλ­λω­στε, τις μέ­ρες ε­κεί­νες η Ελ­λά­δα ε­στε­ρεί­το ου­σι­α­στι­κά δι­πλω­μα­τι­κής αν­τι­προ­σώ­πευ­σης, ε­νώ το κα­θε­στώς στην Αθή­να βρι­σκό­ταν υ­πό κα­τάρ­ρευ­ση.

Η από­φα­ση των Συμ­μά­χων για από­δο­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης στην Τουρ­κί­α, ο­δη­γού­σε και στην εγ­κα­τά­λει­ψη της Κων­σταν­τι­νού­πο­λης, των Στε­νών και της ου­δέ­τε­ρης ζώ­νης. Πα­ρά την τα­πεί­νω­ση των Συμ­μά­χων, αυ­τό μπο­ρεί να ε­ξη­γη­θεί από το ό­τι ήδη εί­χαν ι­κα­νο­ποι­η­θεί από τα κέρ­δη τους. Η Με­γά­λη Βρε­τα­νί­α στη Με­σο­πο­τα­μί­α, το Κουρ­δι­στάν και τα πε­τρέ­λαι­α της Μο­σού­λης. Η Γαλ­λί­α, στη Συ­ρί­α και τον Λί­βα­νο και η Ι­τα­λί­α, για την κα­τα­στρο­φή της Ελ­λά­δας. Εί­χαν απο­σπά­σει την Τουρ­κί­α από την προ­σέγ­γι­σή της με τη Σο­βι­ε­τι­κή ένω­ση. Προς με­γά­λη, βέ­βαι­α, απο­γο­ή­τευ­ση του Λέ­νιν και του Τρό­τσκυ, οι ο­ποί­οι ι­δε­ο­λη­πτι­κά φαν­τά­ζον­ταν την Τουρ­κί­α ως η­γέ­τι­δα μιας παγ­κό­σμιας αν­τι­α­ποι­κια­κής επα­νάστα­σης. Οι Σύμ­μα­χοι ήθε­λαν τώ­ρα την Τουρ­κί­α ως βα­σι­κό κρί­κο στη ζώ­νη απομό­νω­σης που συγ­κρο­τού­σαν γύ­ρω από τη νε­α­ρή Σο­βι­ε­τι­κή ένω­ση. Επε­δί­ω­καν την ε­νί­σχυ­σή της για την απο­φυ­γή της κομ­μου­νι­στι­κο­ποί­η­σής της. Επι­πλέ­ον, εί­χαν επι­λέ­ξει την ε­θνι­κι­στι­κή Τουρ­κί­α ως θε­μα­το­φύ­λα­κα του Ανα­το­λι­κού Ζη­τή­μα­τος. Η Ελ­λά­δα δεν τους εί­χε πεί­σει ό­τι μπο­ρού­σε να εί­ναι αξι­ό­πι­στος εταί­ρος, ό­πως εί­χαν σχε­διά­σει ο Βε­νι­ζέ­λος και ο Λόϋδ Τζώρτζ. Η ελ­λη­νι­κή στρα­τι­ω­τι­κή πα­νω­λε­θρί­α, ο μι­κρό­ψυ­χος και κον­τό­φθαλ­μος ελ­λη­νι­κός δι­χα­σμός, ό­πως και η αλα­ζο­νι­κή επι­μο­νή του Κων­σταν­τί­νου να ανα­κτή­σει το θρό­νο του, ήταν τα συμ­πτώ­μα­τα της ελ­λη­νι­κής ανα­ξι­ο­πι­στί­ας. Η εκ­χώ­ρη­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης στην Τουρ­κί­α απο­τε­λού­σε την προί­κα για τη στε­νή μελ­λον­τι­κή της σχέ­ση με τους Συμ­μά­χους.

Η από­φα­ση για την εκ­κέ­νω­ση της Θρά­κης πάρ­θη­κε από τους Συμ­μά­χους στις 9.9.1922 με­τά από θυ­ελ­λώ­δεις συ­σκέ­ψεις τρι­ών ημε­ρών στο Πα­ρί­σι, με­τα­ξύ του Γάλ­λου πρω­θυ­πουρ­γού Που­αν­κα­ρέ και του Άγ­γλου υ­πουρ­γού ε­ξω­τε­ρι­κών Λόρ­δου Κώρ­ζον. Τις μέ­ρες ε­κεί­νες δεν υ­πήρ­χε κυ­βέρ­νη­ση στην αθή­να ι­κα­νή να αν­τι­δρά­σει.

Ω­στό­σο, δύ­ο μέ­ρες με­τά, εκ­δη­λώ­θη­κε στη Χί­ο και στη Μυ­τι­λή­νη το επα­να­στα­τι­κό κί­νη­μα του Πλα­στή­ρα και του Γο­να­τά. Στό­χος τους ήταν η ανα­τρο­πή του Κων­σταν­τί­νου και η σω­τη­ρί­α της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης. Το σύν­θη­μά τους ήταν «Ελ­λάς - Σω­τη­ρί­α». Εί­ναι προ­φα­νές ό­τι ο χρό­νος δεν ήταν με το μέ­ρος των Ελ­λή­νων, αφού οι απο­φά­σεις των Συμ­μά­χων εί­χαν ήδη παρ­θεί. Άλ­λω­στε, ο επα­να­στα­τη­μέ­νος στρα­τός έπλευ­σε προς την Ατ­τι­κή, ε­νώ υ­πήρ­χε από­λυ­τη ανάγ­κη να κα­τευ­θυν­θεί στη Θρά­κη. Εί­ναι γνω­στό ό­μως ό­τι ο Λόϋδ Τζώρτζ στε­να­χω­ρή­θη­κε για­τί οι ε­ξε­λί­ξεις στην Ελ­λά­δα άρ­γη­σαν με­ρι­κές ημέ­ρες. Η επα­να­στα­τι­κή επι­τρο­πή δι­ό­ρι­σε τον Ελ. Βε­νι­ζέ­λο που βρι­σκό­ταν στο Πα­ρί­σι για να χει­ρι­σθεί την ελ­λη­νι­κή δι­πλω­μα­τί­α στο ε­ξω­τε­ρι­κό. Πε­ρί­με­ναν δη­λα­δή από τον Βε­νι­ζέ­λο να ανα­τρέ­ψει τα τε­τε­λε­σμέ­να που εί­χαν ήδη δη­μι­ουρ­γη­θεί και πί­στευ­αν στο άστρο του.
Δυ­στυ­χώς, ο Βε­νι­ζέ­λος δεν ι­κα­νο­ποί­η­σε τις προσ­δο­κί­ες της νέ­ας ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης. Το για­τί, συ­ζη­τεί­ται μέ­χρι σή­με­ρα.

Στο εύ­λο­γο ε­ρώ­τη­μα του Λόρ­δου Κώρ­ζον: "Ποι­ός θα υ­πο­χρε­ώ­σει τους Έλ­λη­νες να εγ­κα­τα­λεί­ψουν την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη;", απάν­τη­σαν οι ίδιοι οι Έλ­λη­νες. Η Ανα­το­λι­κή Θρά­κη εγ­κα­τα­λεί­φθη­κε ε­θε­λό­δου­λα, ώ­στε να μην βρε­θεί η Με­γά­λη Βρε­τα­νί­α στη δυ­σά­ρε­στη θέ­ση να συγ­κρου­σθεί με την Τουρ­κί­α. Και αυ­τό πα­ρά το ό­τι πολ­λοί πί­στευ­αν ό­τι αρ­νού­με­νοι να εγ­κα­τα­λεί­ψουν την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη τις μέ­ρες ε­κεί­νες, οι Έλ­λη­νες δεν εί­χαν να χά­σουν τί­πο­τε και θα κέρ­δι­ζαν πο­λύ­τι­μο χρό­νο.

Στη συ­νο­μι­λί­α του με τον Κώρ­ζον στις 19.9.1922 ο Ελ. Βε­νι­ζέ­λος αρ­νή­θη­κε τη δυ­να­τό­τη­τα απο­χώ­ρη­σης του Ελ­λη­νι­κού Στρα­τού από την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη πριν από τη Δι­ά­σκε­ψη της Ει­ρή­νης. Σε μια τέ­τοι­α πε­ρί­πτω­ση δεν θα υ­πήρ­χε τί­πο­τε προς δι­α­πραγ­μά­τευ­ση. Ο Κώρ­ζον αι­σθάν­θη­κε αμη­χα­νί­α μπρο­στά στα επι­χει­ρή­μα­τα του Βε­νι­ζέ­λου, που ήταν τα ίδια με αυ­τά που εί­χε ο ίδιος επι­κα­λε­σθεί ό­ταν ο Που­αν­κα­ρέ του εί­χε ζη­τή­σει ακρι­βώς το ίδιο πράγ­μα με αυ­τό που ζη­τού­σε ο ίδιος από τον Βε­νι­ζέ­λο. Κα­τά τον Κώρ­ζον, η νύ­ξη της πα­ρά­δο­σης της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης στην Τουρ­κί­α, έκα­νε τον Βε­νι­ζέ­λο ανί­σχυ­ρο να δι­α­τη­ρή­σει τη συ­νη­θι­σμέ­νη του ψυ­χραι­μί­α. Ω­στό­σο, με­τά τρεις μό­νο μέ­ρες, ο Βε­νι­ζέ­λος ανα­κοί­νω­σε στον Κώρ­ζον ό­τι συ­νέ­στη­σε στην Ελ­λη­νι­κή Κυ­βέρ­νη­ση να δε­χθεί αμέ­σως την εκ­κέ­νω­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης. Δεν εί­ναι γνω­στό το τι με­σο­λά­βη­σε. Ό­πως και δεν εί­ναι γνω­στά ό­λα τα πα­ρα­σκή­νια των απο­φά­σε­ων, αλ­λά και άλ­λες λε­πτο­μέ­ρει­ες, ό­πως π.χ. η μη αν­τα­πό­κρι­ση του Λόϋδ Τζώρτζ στις φορ­τι­κές εκ­κλή­σεις για βο­ή­θεια στους Έλ­λη­νες από τον Μπά­ζιλ Ζα­χά­ρωφ.

Εί­ναι γνω­στά τα τη­λε­γρα­φή­μα­τα του Βε­νι­ζέ­λου προς τη νέ­α επα­να­στα­τι­κή κυβέρ­νη­ση της αθή­νας:  «...Ε­πήλ­θον ήδη κα­τα­στρο­φαί ανε­πα­νόρ­θω­τοι... Οι τρεις με­γά­λαι και πρώ­ην σύμ­μα­χοι ημών Δυ­νά­μεις απε­φά­σι­σαν την από­δω­σιν ταύ­της εις την Τουρ­κί­αν. Ου­δείς δε ε­χέ­φρων πο­λί­της δύ­να­ται να δι­α­νο­η­θεί την συ­νέ­χειαν του πο­λέ­μου προς την Τουρ­κί­αν, με πλή­ρη ημών δι­πλω­μα­τι­κή και στρα­τι­ω­τι­κή απο­μό­νω­σιν...» έγρα­φε και πρό­σθε­τε ό­τι οι Τούρ­κοι θα απει­λού­σαν και τη Δυ­τι­κή Θρά­κη. Τε­λεί­ω­νε δε με τη δή­λω­ση ό­τι σε πε­ρί­πτω­ση που η κυ­βέρ­νη­ση θα απο­φά­σι­ζε να κρα­τή­σει την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη τό­τε ... «αι θερ­μαί ευ­χαί μου θα συ­νο­δεύ­σουν τον αγώ­να τού­τον του Έθνους, αλ­λά ευ­ρί­σκο­μαι, εν τοια­ύτη πε­ρι­πτώ­σει, εις την θλι­βε­ράν ανάγ­κην να αρ­νη­θώ την απο­δο­χήν της τι­μη­τι­κής εν­το­λής, ό­πως αν­τι­προ­σω­πεύ­σω την χώ­ραν εις το ε­ξω­τε­ρι­κόν». Πρό­κει­ται για φρά­σεις που δεν θα πε­ρί­με­νε κα­νείς ό­τι θα τις έγρα­φε ο μέ­χρι τό­τε γνω­στός Βε­νι­ζέ­λος.

Δεν εί­ναι απο­λύ­τως σα­φής και γνω­στή η στά­ση και το φρό­νη­μα του Ελ­λη­νι­κού Στρα­τού τις τρο­με­ρές ε­κεί­νες ημέ­ρες. Υ­πάρ­χουν εν­δεί­ξεις ό­τι ο νέ­ος Έλ­λη­νας αρ­χι­στρά­τη­γος Νί­δερ ζή­τη­σε να πα­ρα­βιά­σει την ου­δέ­τε­ρη ζώ­νη στην Κων­σταν­τι­νού­πο­λη και να βα­δί­σει τα­χύ­τα­τα προς τον Βό­σπο­ρο. Πολ­λοί, στην η­γε­σί­α της επα­νά­στα­σης του 1922, εί­χαν πα­ρό­μοι­α στά­ση. Ω­στό­σο, εί­ναι αμ­φί­βο­λο το αν ο στρα­τη­γός Νί­δερ δι­έ­θε­τε στρα­τό με δυ­να­τό­τη­τα προ­έ­λα­σης τον Σε­πτέμ­βριο του 1922. Ο Ν. Πλα­στή­ρας, που δι­α­φώ­νη­σε με την από­φα­ση εκ­κέ­νω­σης, με­τα­πεί­στη­κε από τον Ε­λευ­θέ­ριο Βε­νι­ζέ­λο.

Πα­ρα­μέ­νει το γε­γο­νός ό­τι ο τουρ­κι­κός στρα­τός δεν ήταν σε θέ­ση να δι­α­πλεύ­σει την Προ­πον­τί­δα και να επι­τύ­χει την κα­τά­λη­ψη της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης. Οι Τούρ­κοι δεν δι­έ­θε­ταν ναυ­τι­κή δύ­να­μη και η δύ­να­μη πυ­ρός των ελ­λη­νι­κών θωρη­κτών ήταν ση­μαν­τι­κή με τα δε­δο­μέ­να της επο­χής ε­κεί­νης. Γι’ αυ­τό οι Άγγλοι εί­χαν ζη­τή­σει την έξο­δο του ελ­λη­νι­κού στό­λου από την Προ­πον­τί­δα κα­τά τις ημέ­ρες της κρί­σης πριν τη Δι­ά­σκε­ψη Ανα­κω­χής. Υ­πήρ­χε επί­σης και μί­α στρα­τηγι­κή συ­νι­στώ­σα στο να αρ­νη­θούν οι Έλ­λη­νες να εκ­κε­νώ­σουν την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη. Μί­α τέ­τοι­α κα­τά­στα­ση έφερ­νε αμέ­σως σε ευ­θεί­α αν­τι­πα­ρά­θε­ση τους Συμ­μά­χους με την Τουρ­κί­α και το λι­γό­τε­ρο που θα κέρ­δι­ζαν οι Έλ­λη­νες ήταν πο­λύ­τι­μος χρό­νος. Η δι­ά­βα­ση των Τούρ­κων από τον Βό­σπο­ρο η τον Ελ­λή­σπον­το, που κα­τεί­χαν με ασθε­νείς δυ­νά­μεις οι Άγ­γλοι, σή­μαι­νε Αγ­γλο-Τουρ­κι­κή σύγ­κρου­ση, κά­τι που ε­ξυ­πη­ρε­τού­σε τα στρα­τη­γι­κά συμ­φέ­ρον­τα της Ελ­λά­δας. Βρι­σκό­ταν δη­λα­δή η νι­κη­μέ­νη Ελ­λά­δα σε θέ­ση που της έδι­νε τη δυ­να­τό­τη­τα να δη­μι­ουρ­γή­σει μί­α αγ­γλι­κή ασπί­δα και να απο­φύ­γει νέ­α σύγ­κρου­ση με τους Τούρ­κους. Βέ­βαι­α, η ητ­τη­μέ­νη χώ­ρα δεν φαι­νό­ταν να έχει τις οι­κο­νο­μι­κές δυ­να­τό­τη­τες για να συ­νε­χί­σει τον πό­λε­μο. Ω­στό­σο, η ιστο­ρι­κή εμ­πει­ρί­α μας δι­δά­σκει ό­τι λα­οί που εί­ναι απο­φα­σι­σμέ­νοι και θέ­λουν να επι­βι­ώ­σουν βρί­σκουν τα μέ­σα για να αν­τι­στα­θούν.


3) Η Δι­ά­σκε­ψη Ανα­κω­χής των Μου­δα­νι­ών.

Η Δι­ά­σκε­ψη των Μου­δα­νι­ών, ορ­γα­νώ­θη­κε από τους Συμ­μά­χους για τη σύ­να­ψη της ανα­κω­χής και κρά­τη­σε από τις 20 έως 28.9.22. Εκεί η Ελ­λά­δα έπαι­ξε τον ρό­λο βω­βού πα­ρα­τη­ρη­τή στον ο­ποί­ο ανα­κοι­νώ­θη­καν οι εις βά­ρος του ό­ροι. Ο σκο­πός της δι­ά­σκε­ψης ανα­κω­χής των Μου­δα­νι­ών ήταν να υ­πο­χρε­ω­θούν οι Έλ­λη­νες να απο­συρ­θούν από την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη. Το αν­τάλ­λαγ­μα εκ μέ­ρους των Τούρ­κων θα ήταν ο σε­βα­σμός της ου­δέ­τε­ρης συμ­μα­χι­κής ζώ­νης και των Στε­νών μέ­χρι την τε­λι­κή Δι­ά­σκε­ψη Ει­ρή­νης με­τα­ξύ των Συμ­μά­χων και των Τούρ­κων. Οι Έλ­λη­νες ε­κλή­θη­σαν στα Μου­δα­νιά για να απο­δε­χθούν τα σε βά­ρος τους τε­τε­λε­σμέ­να γε­γο­νό­τα. Και αυ­τό έκα­ναν. Έγι­νε δη­λα­δή ε­κεί, μί­α δι­ευ­θέ­τη­ση των συμ­μα­χι­κών σχέ­σε­ων με την Τουρ­κί­α, ε­ξό­δοις της Ελ­λά­δας.

Η δι­ά­σκε­ψη άρ­χι­σε χω­ρίς τους Έλ­λη­νες, που δεν εί­χαν ακό­μη φθά­σει, με κύ­ριο θέ­μα τη γραμ­μή που θα απο­σύ­ρον­ταν οι Έλ­λη­νες. Πρό­κει­ται δη­λα­δή για μια ι­δι­όρ­ρυθ­μη δι­ά­σκε­ψη ανα­κω­χής που προ­δι­κά­ζει τη Συν­θή­κη Ει­ρή­νης. Για μια ανα­κω­χή που υ­πο­χρε­ώ­νει τον έναν από τους δύ­ο αν­τι­πά­λους να υ­πο­χω­ρή­σει πο­λύ πέ­ραν της γραμ­μής, την ο­ποί­α κα­τεί­χε, και να πα­ρα­χω­ρή­σει με­γά­λες ε­κτά­σεις στον αν­τί­πα­λο. Κα­τά την αφή­γη­ση του Ισμέτ Ι­νο­νού στον Σπύ­ρο Μαρ­κε­ζί­νη το 1972, δέ­χθη­καν ό­λοι την προ­τρο­πή του: «Ας φθά­σου­με σε ένα απο­τέ­λε­σμα και οι Έλ­λη­νες θα υ­πο­χρε­ω­θούν να το δε­χθούν». Οι Έλ­λη­νες, απλώς προ­σήλ­θαν την επαύ­ριο για να τους ζη­τη­θεί να προ­συ­πο­γρά­ψουν ό,τι οι άλ­λοι απο­φά­σι­σαν εις βά­ρος τους. Δεν επέ­τρε­ψαν στους Έλ­λη­νες να πα­ρα­κα­θί­σουν στην τρά­πε­ζα της Δι­ά­σκε­ψης ως ισό­τι­μοί τους, αλ­λά τους κα­λού­σαν για ε­νη­μέ­ρω­ση σε κά­ποι­ο από τα συμ­μα­χι­κά πλοί­α. Μί­α άλ­λη δι­α­πί­στω­ση τα­πει­νω­τι­κή για τους Έλ­λη­νες εί­ναι ό­τι οι Γάλ­λοι και οι Ι­τα­λοί φέ­ρον­ταν ως σύμ­μα­χοι της Τουρ­κί­ας. Μό­νον οι απαυ­δι­σμέ­νοι Άγ­γλοι δι­α­πραγ­μα­τεύ­ον­ταν, πα­ρεμ­πι­πτόν­τως, τα συμ­φέ­ρον­τα της Ελλά­δας. Κα­τά τον Σπύ­ρο Μαρ­κε­ζί­νη «οι Έλ­λη­νες πα­ρέ­μει­ναν βω­βοί θε­α­τές και οι Τούρ­κοι ήγει­ρον συ­νε­χώς και νέ­ας αξι­ώ­σεις». Ο στρα­τη­γός Σαρ­πύ με την κα­θο­δή­γη­ση του Φρα­κλίν Μπου­γιόν, δέ­χθη­κε ό­λα τα αι­τή­μα­τα των Τούρ­κων. Ακο­λού­θη­σαν οι Ι­τα­λοί και με­τά οι δι­στα­κτι­κοί Άγ­γλοι. "Η Θρά­κη μας πα­ρα­δό­θη­κε χω­ρίς να ρι­φθεί ού­τε ένας πυ­ρο­βο­λι­σμός", σχο­λί­α­ζε με­τά από πε­νήν­τα χρό­νια ο Ισμέτ Ι­νο­νού.


4) Η εκ­κέ­νω­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης

Στις 25.9.1922 ο Βε­νι­ζέ­λος τη­λε­γρά­φη­σε από το Πα­ρί­σι: «Α­να­το­λι­κή Θρά­κη απω­λέ­σθη ατυ­χώς δι' Ελ­λά­δα», και: «α­νάγ­κη Θρά­κες να εγ­κα­τα­λεί­ψω­σι την γην, ην από τό­σων αι­ώ­νων κα­τοι­κού­σιν, αυ­τοί και πρό­γο­νοί των». Ήταν ακό­μη μί­α από τις ε­θνι­κές εκ­κα­θα­ρί­σεις του 20ου αι­ώ­να.  Η Συμ­φω­νί­α Ανα­κω­χής των Μου­δα­νι­ών δεν επέ­βα­λε και την απο­χώ­ρη­ση του ελ­λη­νι­κού πλη­θυ­σμού. Ω­στό­σο, οι γε­νο­κτο­νι­κές πρα­κτι­κές των Τούρ­κων εί­χαν δη­μι­ουρ­γή­σει ένα κλί­μα πα­νι­κού και φό­βου που ανάγ­κα­σαν σύσ­σω­μο τον χρι­στι­α­νι­κό πλη­θυ­σμό να απο­χω­ρή­σει ακο­λου­θών­τας τον Ελ­λη­νι­κό Στρα­τό.

Η εκ­κέ­νω­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης σή­μαι­νε τη με­τα­κί­νη­ση των 260.000 Θρα­κών προ­σφύ­γων με την οι­κο­σκευ­ή τους και μέ­ρος της σο­δειάς τους, ό­πως και την απο­χώ­ρη­ση δε­κά­δων χι­λιά­δων προ­σφύ­γων από τη Μι­κρά ασί­α, οι ο­ποί­οι τον προ­η­γού­με­νο μή­να, με την κα­τάρ­ρευ­ση του με­τώ­που της Μι­κράς ασί­ας, εί­χαν κα­τα­φύ­γει στη Θρά­κη. Με­τα­κι­νή­θη­καν επί­σης Αρ­μέ­νιοι, Κιρ­κά­σιοι και Τούρ­κοι αν­τι­κε­μα­λι­κοί των ο­ποί­ων ο αριθ­μός δεν εί­ναι γνω­στός. Τη με­τα­κί­νη­ση συμ­πλή­ρω­σε η απο­χώ­ρη­ση 70.000 πε­ρί­που στρα­τι­ω­τών της Στρα­τιάς Θρά­κης, οι ο­ποί­οι εγ­κα­τα­στά­θη­καν δυ­τι­κά του Έβρου. Μα­ζί, και τε­λευ­ταί­οι, απο­χώ­ρη­σαν οι Έλ­λη­νες δη­μό­σιοι υ­πάλ­λη­λοι και η ελ­λη­νι­κή χω­ρο­φυ­λα­κή. Κα­τά τις εί­κο­σι ημέ­ρες της εκ­κέ­νω­σης της Θρά­κης δη­λα­δή, με­τα­κι­νή­θη­καν προς δυ­τι­κά πά­νω από 450.000 άτο­μα. Οι με­τα­κι­νή­σεις έγι­ναν με τραί­να, με πλοί­α και ο­δι­κώς με κά­ρα, τα ο­ποί­α ήταν τό­τε δι­α­θέ­σι­μα στη Θρά­κη. Η εγ­κα­τά­λει­ψη της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης εί­χε ο­λο­κλη­ρω­θεί το τε­λευ­ταί­ο δε­κα­ή­με­ρο του Ο­κτω­βρί­ου του 1922.


5) Για­τί οι Έλ­λη­νες δεν αν­τι­στά­θη­καν;  

Δεν μας εί­ναι γνω­στό κά­τω από ποι­ές συν­θή­κες ο­δη­γή­θη­κε ο Ε­λευ­θέ­ριος Βε­νι­ζέ­λος στο να επι­μεί­νει στην απο­δο­χή της εκ­κέ­νω­σης της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης και να απο­δε­χθεί τα τε­τε­λε­σμέ­να. ίσως, ο κυ­κλο­θυ­μι­κός χα­ρα­κτή­ρας του επη­ρε­ά­στη­κε από τα κα­τα­στρο­φι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα της μι­κρα­σι­α­τι­κής του πε­ρι­πέ­τειας. Νό­μι­ζε ό­τι δεν ευ­θυ­νό­ταν για την κα­τα­στρο­φή και ό­τι προ­φύ­λασ­σε το έθνος από άλ­λες κα­τα­στρο­φές. Υ­πάρ­χει βέ­βαι­α και το στοι­χεί­ο της ρε­α­λι­στι­κής αντιμετώ­πι­σης μιας κα­τά­στα­σης που ό­πως φαι­νό­ταν τό­τε ήταν ε­ξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λη: η χώ­ρα εί­χε ητ­τη­θεί, ο Στρα­τός εί­χε δι­α­λυ­θεί και ε­κα­τον­τά­δες χι­λιά­δες πρό­σφυ­γες στε­ρούν­ταν στέ­γης και τρο­φής. Δεν μπο­ρού­με να κα­τη­γο­ρή­σου­με τον Βε­νι­ζέ­λο για τη μι­κρα­σι­α­τι­κή του πο­λι­τι­κή. Ήταν εμ­φα­νής η δι­ά­θε­ση και η κα­τεύ­θυν­ση των Νε­ό­τουρ­κων για τη γε­νο­κτο­νι­κή ε­ξόν­τω­ση του Μεί­ζο­νος Ελ­λη­νι­σμού της Ανα­το­λής. Οι προ­θέ­σεις των Νε­ό­τουρ­κων για πλή­ρες ξε­ρί­ζω­μα η ε­ξόν­τω­ση των μη μου­σουλ­μα­νι­κών πλη­θυ­σμών στη Μι­κρά ασί­α και τη Θρά­κη, φά­νη­καν αμέ­σως με­τά την επι­κρά­τη­σή τους. Λί­γο με­τά, υ­πο­στη­ρί­χθη­καν θερ­μά από τους Γερ­μα­νούς συμ­μά­χους τους.

Η με­γά­λης κλί­μα­κας ανα­το­λι­κή πο­λι­τι­κή του Βε­νι­ζέ­λου τε­λει­ώ­νει με τις μοι­ραί­ες ε­κλο­γές της 1.11.1920, ό­πως τε­λει­ώ­νει και η ιστο­ρι­κών δι­α­στά­σε­ων πο­λι­τι­κή του πα­ρου­σί­α. έκτο­τε, δεν υ­πάρ­χει ανα­το­λι­κή πο­λι­τι­κή στην Ελ­λά­δα. Κα­τά το Λόϋδ Τζωρτζ οι ε­κλο­γές της 1.11.1920 συγ­κρί­νον­ταν με την άλω­ση της Κων­σταν­τι­νού­πο­λης. Δεν φαν­τα­ζό­ταν τό­τε, ό­τι αυ­τό που θα επα­κο­λου­θού­σε θα ήταν ακό­μη τρο­με­ρό­τε­ρο. Η μομ­φή για τον Βε­νι­ζέ­λο μπο­ρεί να δο­θεί για τη ανε­ξή­γη­τη από­φα­ση των ε­κλο­γών ε­κεί­νων, ό­πως και για την έλ­λει­ψη τόλ­μης τον Σε­πτέμ­βριο του 1922. Βέ­βαι­α, η μομ­φή απευ­θύ­νε­ται στον Βε­νι­ζέ­λο, για­τί οι πο­λι­τι­κοί αν­τί­πα­λοί του, πα­ρά τον πα­τρι­ω­τι­σμό τους, δι­έ­πρα­ξαν τε­ρά­στια σφάλ­μα­τα και ήταν σα­φώς ανί­κα­νοι να δώ­σουν λύ­ση στη μι­κρα­σι­α­τι­κή εμ­πλο­κή την ο­ποί­α ο ίδιος ο Βε­νι­ζέ­λος εί­χε δη­μι­ουρ­γή­σει. Ο Βε­νι­ζέ­λος ήταν ο μό­νος που δι­έ­θε­τε την τόλ­μη, το δι­ε­θνές κύ­ρος και τις ι­κα­νό­τη­τες που ήταν απα­ραί­τη­τες για την απεμ­πλο­κή από τη Μι­κρά Ασί­α, ό­ταν ήταν πια φα­νε­ρό το αδι­έ­ξο­δο και οι δι­ε­θνείς συγ­κυ­ρί­ες ήταν πια δυ­σμε­νείς. Υ­πήρ­χε χρό­νος κα­τά τον ο­ποί­ο ήταν ακό­μη δυ­να­τό να δι­α­σω­θεί ο Ελ­λη­νι­σμός της Ανα­το­λής, η Ανα­το­λι­κή Θρά­κη και ίσως και η Κων­σταν­τι­νού­πο­λη. Ω­στό­σο, Βε­νι­ζέ­λος του 1922 δεν εί­ναι ο Βε­νι­ζέ­λος του 1915 ή του 1919. Για πρώ­τη φο­ρά φαί­νε­ται να τον δι­α­κρί­νει κά­ποι­α απαι­σι­ο­δο­ξί­α και πα­ραί­τη­ση. έχει απορ­ρί­ψει τη Με­γά­λη Ι­δέ­α και πι­στεύ­ει πλέ­ον ό­τι τα ό­ρια του Ελ­λη­νι­σμού βρί­σκον­ται στον Έβρο. Η έλ­λει­ψη εν­δι­α­φέ­ρον­τος του Βε­νι­ζέ­λου για την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη μας φαί­νε­ται σή­με­ρα αδι­και­ο­λό­γη­τη, ό­πως και η σύν­τα­ξή του με το κλί­μα της απο­γο­ή­τευ­σης και της πα­ραί­τη­σης. Ο­πωσ­δή­πο­τε, η αν­τί­λη­ψη του Βε­νι­ζέ­λου για το Ανα­το­λι­κό Ζή­τη­μα δεν απέ­δι­δε με­γά­λη ση­μα­σί­α στη Θρά­κη, αφού η πραγ­μά­τω­ση της Με­γά­λης Ι­δέ­ας ήταν γι’ αυ­τόν αδύ­να­τη χω­ρίς ελ­λη­νι­κή πα­ρου­σί­α στην ασι­α­τι­κή πλευ­ρά του Αι­γαί­ου.

H από­φα­ση για την εγ­κα­τά­λει­ψη της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης χω­ρίς αν­τί­στα­ση, ο πα­νι­κός και η αδυ­να­μί­α συ­νεν­νό­η­σης δεν μπο­ρούν να ε­ξη­γη­θούν μό­νο από την κό­πω­ση και το βά­ρος της ήτ­τας που πί­ε­ζε τους Έλ­λη­νες τις μέ­ρες ε­κεί­νες. Η ελ­λη­νι­κή νευ­ρι­κό­τη­τα και απο­γο­ή­τευ­ση μπο­ρούν ίσως να ανι­χνευ­θούν σε ό,τι οι αλ­λε­πάλ­λη­λες κα­τα­στρο­φές και συμ­φο­ρές έχουν συσ­σω­ρεύ­σει στο συλ­λο­γι­κό ελ­λη­νι­κό υ­πο­συ­νεί­δη­το.

Ε­κεί­νο που πρέ­πει να πα­ρα­τη­ρή­σου­με αφο­ρά τη νο­ο­τρο­πί­α της ε­ξάρ­τη­σης που χα­ρα­κτη­ρί­ζει τη χώ­ρα με­τά τη δη­μι­ουρ­γί­α του νέ­ου ελ­λη­νι­κού κρά­τους. Δη­λα­δή, την τυ­φλή πί­στη στην παν­το­δυ­να­μί­α και τη στή­ρι­ξη των υ­πο­τι­θέ­με­νων ξέ­νων συμ­μά­χων μας. Κα­τά τις δρα­μα­τι­κές μέ­ρες πριν από τον Αύ­γου­στο του 1922, κυ­ρι­αρ­χού­σε η εν­τύ­πω­ση ό­τι οι Άγ­γλοι δεν θα επέ­τρε­παν νί­κη των Τούρ­κων. Με­τά την κα­τα­στρο­φή, ό­λοι, με λί­γους δι­α­φω­νούν­τες, που οι δι­α­φω­νί­ες τους πνί­γη­καν μέ­σα στη γε­νι­κή επι­θυ­μί­α υ­πο­τα­γής στις συμ­μα­χι­κές υ­πο­δεί­ξεις, ήταν τυ­φλά πρό­θυ­μοι να πρά­ξουν ό,τι θα επέ­βα­λε το συμ­μα­χι­κό δι­ευ­θυν­τή­ριο. Ο ίδιος ο Βε­νι­ζέ­λος υ­πο­δεί­κνυ­ε τη συμ­μόρ­φω­ση σε ό,τι επι­θυ­μού­σαν οι Άγ­γλοι. Ζού­σε ακό­μη στο κλί­μα των κα­λών ημε­ρών. Οι Σύμ­μα­χοι, ό­μως, δεν νοι­ά­ζον­ταν για τί­πο­τε άλ­λο από τα συμ­φέ­ρον­τά τους και αυ­τά δεν ήταν τό­τε ίδια με τα συμ­φέ­ρον­τα της Ελ­λά­δας.

Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ανα­φέ­ρω ό­τι οι Πλα­στή­ρας – Γο­να­τάς ζή­τη­σαν από τον Άγ­γλο Πρέ­σβη στην αθή­να να υ­πο­δεί­ξει ο ίδιος τη σύν­θε­ση της Κυ­βέρ­νη­σής τους. Ακό­μη και ο Ελ. Βε­νι­ζέ­λος πρό­σε­χε να εί­ναι πάν­τα αρε­στός στη Με­γά­λη Βρε­τα­νί­α. Εί­ναι αν­τι­προ­σω­πευ­τι­κός ο τρό­πος με τον ο­ποί­ο αρ­χί­ζει την επι­στο­λή του προς τον Στρα­τη­γό Νί­δερ, Δι­οι­κη­τή της Στρα­τιάς Θρά­κης την 2.11.1922, αμέ­σως με­τά την εγ­κα­τά­λει­ψη της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης. Γρά­φει ο Βε­νι­ζέ­λος:

«Φίλ­τα­τε στρα­τη­γέ,
Ε­πι­θυ­μώ να σας συγ­χα­ρώ διά την επι­τυ­χί­αν με­θ’­ης ε­ξε­τε­λέ­σα­τε την θλι­βε­ράν εν­το­λήν της εκ­κε­νώ­σε­ως της Αν.Θρά­κης. θέ­λω να σας εί­πω πό­σην αλη­θή υ­πε­ρη­φά­νειαν η­σθάν­θην, ό­ταν εις το υ­πουρ­γεί­ον των Ε­ξω­τε­ρι­κών εν Αγ­γλί­α μου ανε­κοί­νω­σαν σχε­τι­κόν τη­λε­γρά­φη­μα του στρα­τη­γου Χά­ριγ­κτον, εκ­φρά­ζον­τος την ε­κτί­μη­σίν του διά τον τρό­πον καθ΄ όν έγι­νε η εκ­κέ­νω­σις….»

Μας εί­ναι, πράγ­μα­τι, ο­δυ­νη­ρό το να πα­ρα­κο­λου­θού­με τον ι­δι­ο­φυ­ή πο­λι­τι­κό, που πριν δύ­ο χρό­νια πρω­τα­γω­νι­στού­σε στη δι­ά­λυ­ση της Ο­θω­μα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας και στην εκ­δί­ω­ξη των Τούρ­κων από την Ευ­ρώ­πη, να αι­σθά­νε­ται τώ­ρα υ­πε­ρή­φα­νος με τον αμ­φί­βο­λο έπαι­νο ε­νός ασή­μαν­του στρα­τη­γού, που δεν έτρε­φε καμί­α ε­κτί­μη­ση για τους Έλ­λη­νες. Και τί έπαι­νο!  Έπαι­νο για­τί οι Έλ­λη­νες ορ­γά­νω­σαν ι­κα­νο­ποι­η­τι­κά την τα­φι­κή πομ­πή του Ελ­λη­νι­σμού της Θρά­κης.

Δυ­στυ­χώς στην πο­λι­τι­κή που ασκή­θη­κε από μέ­ρους των Ελ­λή­νων κυ­ρι­άρ­χη­σε η φρον­τί­δα να ε­ξυ­πη­ρε­τη­θεί πρώ­τα η Με­γά­λη Βρε­τα­νί­α, ώ­στε ανε­παι­σθή­τως πα­ρα­με­ρί­στη­καν τα ελ­λη­νι­κά συμ­φέ­ρον­τα.


6) Τα επα­κό­λου­θα

Η ε­ξα­γο­ρά της Τουρ­κί­ας με την εκ­χώ­ρη­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης δη­μι­ούρ­γη­σε δυ­σμε­νή κα­τά­στα­ση για τη χώ­ρα μας, η ο­ποί­α έχα­σε τη θέ­ση του στρα­τη­γι­κού ε­ταί­ρου της Με­γά­λης Βρε­τα­νί­ας. έκτο­τε η Τουρ­κί­α πα­ρα­μέ­νει στο στρα­τό­πε­δο στο ο­ποί­ο ανή­κει και η Ελ­λά­δα και ό­που πάν­τα η Τουρ­κί­α βα­ρύ­νει πε­ρισ­σό­τε­ρο από μας. Εκτός από τη δι­α­τή­ρη­ση της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης, κύ­ριος σκο­πός της δι­πλω­μα­τί­ας μας το 1922 θα έπρε­πε να εί­ναι και η μα­ταί­ω­ση της προ­σέγ­γι­σης Με­γά­λης Βρε­τα­νί­ας – Τουρ­κί­ας. Η πα­ρα­μο­νή μας στην Ανα­το­λι­κή Θρά­κη ε­ξυ­πη­ρε­τού­σε αμ­φό­τε­ρους τους στό­χους.

Με την εγ­κα­τά­λει­ψη της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης από τους Έλ­λη­νες οι Τούρ­κοι επι­στρέ­φουν στην Ευ­ρώ­πη και θέ­τουν μια υ­πο­θή­κη που σή­με­ρα ο­νο­μά­ζε­ται: «Ευ­ρω­πα­ϊ­κός προ­σα­να­το­λι­σμός της Τουρ­κί­ας». Χω­ρίς την πα­ρου­σί­α της στην Ανα­το­λι­κή Θρά­κη και την Κων­σταν­τι­νού­πο­λη, η Τουρ­κί­α συγ­κε­κρι­με­νο­ποι­εί­ται σε αυ­τό που πραγ­μα­τι­κά εί­ναι, δη­λα­δή σε μί­α χώ­ρα της ασί­ας με σα­φή ασι­α­τι­κή ταυ­τό­τη­τα. Η μι­κρα­σι­α­τι­κή ήτ­τα της Ελ­λά­δας και το ιστο­ρι­κά πρω­το­φα­νές γε­γο­νός της συγ­κέν­τρω­σης ό­λων των Ελ­λή­νων στην ευ­ρω­πα­ϊ­κή τους κοι­τί­δα δη­μι­ουρ­γούν συν­θή­κες που τρο­φο­δο­τούν μια κρί­ση ταυ­τό­τη­τας και στις δύ­ο χώ­ρες. Στην Τουρ­κί­α, με το να πα­ρα­μέ­νει με­τέ­ω­ρη σαν τις κρε­μα­στές γέ­φυ­ρες του Βο­σπό­ρου ανά­με­σα στην Ευ­ρώ­πη και στην ασί­α και ανά­με­σα σε ένα ψευ­δε­πί­γρα­φο δυ­τι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό και σε μια ασι­α­τι­κή ταυ­τό­τη­τα. Στην Ελ­λά­δα με το να προ­σπα­θεί να εν­τα­χθεί στο δυ­τι­κό ευ­ρω­πα­ϊ­κό σύ­στη­μα, αφού έχει χά­σει την οι­κου­με­νι­κή της δι­ά­στα­ση και τον μεί­ζο­να Ελ­λη­νι­σμό της καθ’ ημάς Ανα­το­λής.

Η ελ­λη­νι­κή γε­ω­πο­λι­τι­κή σκέ­ψη δεν έχει ακό­μη κα­τορ­θώ­σει να ε­κτι­μή­σει σω­στά το μέ­γε­θος και τη ση­μα­σί­α των γε­γο­νό­των. Και αυ­τό εί­ναι αναγ­καί­ο, για­τί ίσως δεν απέ­χου­με πο­λύ από την επο­χή κα­τά την ο­ποί­α η Τουρ­κί­α θα ανα­δει­χθεί και πά­λι ως ένα πα­νευ­ρω­πα­ϊ­κό πρό­βλη­μα. ίσως τό­τε η Μι­κρα­σι­α­τι­κή Κα­τα­στρο­φή απο­κτή­σει τις δι­α­στά­σεις μιας ήτ­τας ο­λό­κλη­ρης της Ευ­ρώ­πης, αλ­λά και ίσως η εγ­κα­τά­λει­ψη της Ανα­το­λι­κής Θρά­κης από τους Έλ­λη­νες θα ανα­γνω­ρι­σθεί ως ένα ασύγ­γνω­στο σφάλ­μα.

ΠΗΓΗ: http://easternthrace1922.blogspot.gr/2011/10/h-1922.html
=============

Το μυστικό σχέδιο της ηγεσίας του ΚΚΕ για την αιφνιδιαστική κατάληψη των Αθηνών πριν την απελευθέρωση (Αύγουστος 1944)

Το μυστικό σχέδιο της ηγεσίας του ΚΚΕ για την αιφνιδιαστική κατάληψη των Αθηνών πριν την απελευθέρωση (Αύγουστος 1944)

Ιωάννης Φιλίστωρ -- 3 Δεκεμβρίου 2010

Ο Γιάννης Ιωαννίδης γεννήθηκε το 1900 στην Βουλγαρία. Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ ήδη από τον Ιανουάριο του 1920. Πολύ σύντομα αναρριχήθηκε στις κορυφαίες θέσεις του ΚΚΕ, ως μέλος του πολιτικού γραφείου (έλαβε μέρος σε όλα τα κομματικά σώματα του ΚΚΕ από το 1931 έως το 1951) και αντιπρόσωπος του ΚΚΕ στην Ρωσία κατά τον μεσοπόλεμο, ενώ επί Μεταξά φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία σε συνθήκες σκληρής απομόνωσης. Τον Ιούλιο του 1942 ο Ιωαννίδης θα καταφέρει να δραπετεύσει και αποτέλεσε μαζί με τον Γιώργη Σιάντο και τον Έκτορα Μακρίδη την ηγεσία του ΚΚΕ στα χρόνια της Κατοχής και αυτό λόγο της απουσίας του γραμματέα του Κόμματος Νίκου Ζαχαριάδη που βρισκόταν αιχμάλωτος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου. Σύμφωνα με τον φιλοΕΑΜικό ιστορικό Χάγκεν Φλάισερ ο Ιωαννίδης εξελίχθηκε σε άτυπο αλλά ισχυρό "Β΄ γραμματέα του ΚΚΕ" στα χρόνια της κατοχής

Ο Γιάννης Ιωαννίδης ήταν βασικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, έπαιξε ενεργό αν όχι ρυθμιστικό ρόλο σε όλες τις τελικές αποφάσεις του ΚΚΕ στα χρόνια της Κατοχής, έλαβε μέρος σε όλες τις κομματικές συνδιασκέψεις (ολομέλειες κτλ), σε κάποιες ήταν και ο κεντρικός εισηγητής, και έτσι αποτελεί μια σημαντική πηγή πληροφόρησης και ερμηνείας για τις προθέσεις και τις ενέργειες του κομμουνιστικού κόμματος στην περίοδο 1942-1945. Στις "αναμνήσεις" του, μια διαλογική συζήτηση με τον ερευνητή αλλά και στέλεχος του ΚΚΕ Α. Παπαπαναγιώτου καταγράφει την ισχυρή πρόθεση της ηγεσίας του ΚΚΕ να καταλάβει την εξουσία αμέσως μετά την αποχώρηση των Γερμανών πριν προλάβει να επιστρέψει η εξόριστη οικουμενική κυβέρνηση Παπανδρέου και πριν προλάβουν οι Άγγλοι να αντιδράσουν στέλνοντας στρατεύματα.

Σύμφωνα λοιπόν με τον ίδιο, το σύνθημα απόφαση του "πολιτικού γραφείου" που συνεδρίασε τον Αύγουστο του 1944 "όλοι επί ποδός πολέμου" δεν αφορούσε μόνο την εκδίωξη των Γερμανών από την Ελλάδα σύμφωνα άλλωστε και το Αγγλικό σχέδιο "κιβωτός". Λέει ο ίδιος (σελ 266):

 "..Και αμέσως, αυτό δεν είναι γραμμένο, είναι γραμμένο δηλαδή αλλά είναι στο Γενικό Στρατηγείο, αμέσως παίρναμε απόφαση να προσανατολίσουμε όλες τις εκεί κοντινές μεραρχίες του ΕΛΑΣ προς την Αθήνα. Αυτό επίσης Αλέκο είναι ένα πράγμα που πάντα με έτρωγε. Ήταν να προσανατολίσουμε όλα τα τμήματα προς την Αθήνα. Εμείς πήραμε απόφαση να προσανατολίσουμε τον στρατό, όλους προς τα εκεί προς την Αθήνα. Γιατί πάντα είχα την γνώμη ότι τελικά το ζήτημα θα κριθεί στην Αθήνα. Γιατί πάντα έμπαινε τι θα σου κάνουν οι Άγγλοι..."

Ουσιαστικά λοιπόν ο Ιωαννίδης αποκαλύπτει ότι η βασική προτεραιότητα του ΚΚΕ ήταν η κατάληψη της εξουσίας. Για την επίτευξη του στόχου αυτού είχαν συνταχθεί λεπτομερή σχέδια που προέβλεπαν την επίθεση όλων των μονάδων του ΕΛΑΣ από την ύπαιθρο στην Αθήνα. Αλλά ας δούμε τι είπε ο ίδιος ο Ιωαννίδης για το σχέδιο αυτό:

"Από τα μέσα του 1943 εγώ είπα στον Θόδωρο και στον Μακρίδη να κάνει ένα σχέδιο κατάληψης των Αθηνών με βάση τις δυνάμεις που υπάρχουν και που μπορούμε εμείς να έχουμε και τις δυνάμεις που έχουν αυτοί και μπορούνε να φέρουνε. Το σχέδιο αυτό έγινε. Το σχέδιο αυτό το κράτησα εγώ όλον τον καιρό. Αυτό το σχέδιο δεν το πήρε υπ΄όψιν του ο Σιάντος. Το διάβασε φυσικά και δεν είπε ότι δεν είναι καλό και επιστημονικά καμωμένο. Ήταν ένα σχέδιο πολύ καλό που αν εμείς το χρησιμοποιούσαμε τον Δεκέμβρη θα είχαμε όχι βέβαια ριζικές αλλαγές, αλλά καλύτερη κατάσταση. Δεν θα παθαίναμε αυτό το πράγμα. Δεν θα βγαίναμε έτσι από την Αθήνα... "
"Εμείς την Αθήνα θα την είχαμε πιασμένη, θα την είχαμε πάρει προτού αυτοί προλάβουν να πιάσουνε τις θέσεις και τα αυτά τους. Λοιπόν έγινε αυτό το σχέδιο. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι η καθοδήγηση του κόμματος είχε υπόψη της πως προς το τέλος του αγώνα εμείς θα βρισκόμασταν στην θέση να χρησιμοποιήσουμε βία για την κατάληψη της Αθήνας. Δεν είχε κανένα άλλο νόημα το σχέδιο αυτό...."

και τέλος...

" Τότε λέγαμε: εδώ στην Αθήνα θα κριθεί όλη η υπόθεση. Πρέπει να καταλάβουμε την Αθήνα. Έτσι και τόσες δυνάμεις από εμάς, τόσες από εκείνους, έτσι θα πολεμήσουμε, εκεί θα τους χτυπήσουμε, αυτό και εκείνο θα κάνουμε κτλ"    

Η μαρτυρία του Ιωαννίδη ακριβώς επισημαίνει μια βασική μας θέση που είχαμε διατυπώση και σε προηγούμενο άρθρο. Τα "Δεκεμβριανά" δεν προκλήθηκαν ούτε από την "κρίση αποστράτευσης" ούτε από την δολοφονία των 26 διαδηλώτων στην Πλατεία Συντάγματος στις 3 Δεκεμβρίου. Τα "Δεκεμβριανά" ήταν μια αποτυχημένη και κακά σχεδιασμένη εκδήλωση της πάγιας πρόθεσης του ΚΚΕ να καταλάβει βίαια την εξουσία, πρόθεση που υπήρχε μόνιμα στο μυαλό των ηγετών του ΚΚΕ μετά την σημαντική ενίσχυση του ΕΛΑΣ από τον Ιταλικό οπλισμό της μεραρχίας "Πινερόλο"....

ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ (δυό μικρές λεπτομέρειες)

Αποφάσισα να παρουσιάσω κατά γράμμα τις θέσεις του Ιωαννίδη, όχι μόνο για να μην κατηγορηθώ ότι αλλοίωσα τις "θέσεις" του σε ένα τόσο λεπτό και κρίσιμο θέμα, αλλά και για να δείξω πόσο χαμηλό (όχι μόνο μόρφωσης αλλά και απλής νοημοσύνης) ήταν το επίπεδο της ηγεσίας του ΚΚΕ που επιθυμούσε να αναλάβει και την εξουσία στην Ελλάδα. Ακόμη χειρότερα θα έλεγα για τον Βασίλη Μπαρτζώτα (τον περίφημο "Φάνη") αρχηγό του ΕΛΑΣ Αθηνών, του οποίου διάβασα πρόσφατα ένα "ιστορικό δοκίμιο" που έγραψε για τα "Δεκεμβριανά" και απόρησα πως υπήρξαν άνθρωποι που δέχονταν διαταγές από αυτόν και τον αναγνώριζαν και ως αρχηγό τους.
Επίσης ο ίδιος ο Ιωαννίδης κατονομάζει τον Γιώργη Σιάντο, ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΚΚΕ στην Κατοχή, ως χαφιέ των Άγγλων.
Και μια λεπτομέρεια ακόμη. Ο ίδιος ο Ιωαννίδης αναφέρει στο σύντομο βιογραφικό του, ότι πριν παντρευτεί την πρώην γυναίκα του συντρόφου του Κολοζώφ ζήτησε άδεια από το Κόμμα...

Γιώργης Σιάντος

Ι. Β. Δ.

ΠΗΓΗ: http://www.istorikathemata.com/2010/12/1944.html

Ο ρόλος των κομμουνιστών στην σφαγή των Καλαβρύτων

 Ο ρόλος των κομμουνιστών στην σφαγή των Καλαβρύτων

13 Δεκεμβρίου 1943. Μια ημερομηνία μαρτυρική, που έχει αφήσει ανεξίτηλες μνήμες στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, αλλά και όλης της Ελλάδας.
Το ολοκαύτωμα από τους Γερμανούς κατακτητές έχει καταγραφεί ως ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου της ιστορίας μας. Τι συνέβη όμως πραγματικά τότε; Τι προκάλεσε την τόσο βίαιη αυτή αντίδραση των Γερμανών; Γιατί φυσικά, κανείς δεν ξυπνάει ένα πρωί διψώντας για αίμα και σκέφτεται «πάμε να σκοτώσουμε αμάχους, γέροντες και παιδιά»...

Στην συνέντευξη του τότε Επισκόπου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, Θεόκλητου, που έπαιξε ρόλο και στην απελευθέρωση της Πάτρας, διαβάζουμε:

«Κατά τα μέσα Οκτωβρίου 1943 μια ομάς από 100 Γερμανούς επεχείρησε ν’ ανεβή στα Καλάβρυτα. Οι αντάρτες το είχαν πληροφορηθεί και τους έστησαν ενέδρα κοντά στο χωριό Ρωγοί. Άνοιξαν τουφέκι. Σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς δύο ή τρεις. Κι ετραυματίσθησαν δύο, που οι αντάρται τους παρέλαβαν με ογδόντα αιχμαλώτους. Οι υπόλοιποι κατέβηκαν στο Αίγιο. Ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής μ’ εκάλεσε μετά το γεγονός αυτό και με παρεκάλεσε να μεσολαβήσω ν’ αποδοθούν οι αιχμάλωτοι. Μου προσέθεσε, ότι αν οι αντάρται τους αποδώσουν, οι Γερμανοί θα διηυκόλυναν τον επισιτισμό της Αιγιαλείας και των Καλαβρύτων, αι οποίαι τότε υπέφεραν πολύ από έλλειψι τροφίμων.
«Εάν δεν τους αποδώσουν» ετόνισε σ’ έντονο ύφος «θα βομβαρδίσω το Αίγιο, θα καταστρέψω χωριά, θα συλλάβω πολίτας, θα κάνω αντίποινα!» Αναμετρήσας τας συνεπείας, εκάλεσα τους προκρίτους του Αιγίου, τους ανεκοίνωσα τας απειλάς του Γερμανού διοικητού και απεφασίσαμε να σταλή μια επιτροπή στο αρχηγείο των ανταρτών, να περιγράψη την κατάστασιν και να πείση τους αρχηγούς, για ν’ αποσοβηθούν αιματηραί αντεκδικήσεις των Γερμανών εναντίον του πληθυσμού, ν’ αποδώσουν τους αιχμαλώτους. Οι αρχηγοί των ανταρτών απήντησαν στην επιτροπή: «Εμείς και τα σώματά μας αποτελούμε μέρος της στρατιάς της Μέσης Ανατολής. Ν’ αποδώσουμε τους αιχμαλώτους δεν μπορούμε. Δεχόμαστε όμως να τους ανταλλάξουμε με ισάριθμους Έλληνας.»
Διεβιβάσαμε την απάντησιν αυτήν στους Γερμανούς, οι οποίοι μας είπαν αμέσως: «Εμείς ούτε αιχμαλώτους έχουμε στα χέρια μας ούτε ομήρους. Κρατούμε στας φυλακάς μονάχα κομμουνιστάς. Αν θέλουν οι αντάρται ν’ ανταλλάξουμε μ’αυτούς, το δεχόμαστε ευχαρίστως!»
Οι αντάρται, όταν η επιτροπή τους πήγε την απάντησιν αυτήν, δυσανασχέτησαν. Δεν ήθελαν να φανούν, ότι ενδιαφέρονται να ελευθερώσουν κομμουνιστήν; Εφοβούντο να εκτεθούν. Και η συζήτησις εχρόνιζε…»

Επιζήσαντες της σφαγής αναφέρουν τα παρακάτω: Αυτοί που ετραυματίσθησαν κατά την συμπλοκή των Γερμανών με τους κομμουνιστές ήταν αδύνατον να διακομισθούν, οπότε έμειναν στα Καλάβρυτα. Οι Καλαβρυτινοί τους περιέθαλψαν, καθώς ο σεβασμός προς τραυματία είναι πρωτίστως πράξη ανθρωπιάς. Όμως ένας ιατρός των Καλαβρύτων ονόματι Παυλόπουλος, ο οποίος ήταν κομμουνιστής και γι’ αυτόν τον λόγο αντιπαθής στους συγχωριανούς του, σκότωσε τους τραυματίες και τους πέταξε σ’ ένα πηγάδι. Η πράξη του αυτή ήταν καθαρά εσκεμμένη, για να προκαλέσει τα αντίποινα των Γερμανών και να εκδικηθεί τους Καλαβρυτινούς.

Στην συνέχεια έφυγε από το χωριό. Οι Καλαβρυτινοί μάζεψαν τα πτώματα των Γερμανών από το πηγάδι και τα έθαψαν. Όταν έφτασε ο γερμανικός στρατός στα Καλάβρυτα, απόντος πλέον του Παυλόπουλου, οι Καλαβρυτινοί αναγκάστηκαν να δώσουν οι ίδιοι λόγο στον Γερμανό διοικητή και να του εξηγήσουν τι είχε συμβεί. Εκείνος – όπως ήταν φυσικό – εξοργίστηκε, αλλά δεν έδωσε καμία διαταγή γι’ αντεκδικήσεις.

Οι κομμουνιστές όμως έπρεπε με κάθε τρόπο να προκαλέσουν την οργή του εχθρού να ξεσπάσει σε αμάχους. Κι έτσι κινήθηκαν προς το Μάζι, όπου σκότωσαν τους αιχμαλώτους που είχαν στα χέρια τους και τους πέταξαν σ’ έναν γκρεμό. Εκεί βρήκε ο γερμανικός στρατός τους νεκρούς του κατακρεουργημένους και… με τα γεννητικά τους όργανα στο στόμα! Η προσβολή νεκρού δεν συγχωρείται σε καμία εποχή και σε κανέναν πολιτισμό.

Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή. Η φάλαγγα των Γερμανών γι’ αντίποινα ξέσπασε με μανία πάνω σε αθώους, σφάζοντας και καίγοντας όχι μόνο τα Καλάβρυτα, αλλά κι άλλα χωριά τριγύρω. Σήμερα ωστόσο μας έχει μείνει μόνο αυτή η εικόνα, ενώ οι συνυπεύθυνοι για την θηριωδία κομμουνιστές όχι μόνο δεν έχουν καταδικαστεί για τα εγκλήματά τους, αλλά έχουν καταστεί από την ιστορία – που οι ίδιοι έγραψαν – ως «αντιστασιακοί».

Το να σκοτώσεις όμως με αυτόν τον τρόπο μερικούς στρατιώτες δεν αποτελεί αντίσταση ούτε κάποιο καίριο πλήγμα για τον εχθρό, παρά μόνο προκαλεί την οργή του και αντίποινα. Η κίνηση των κομμουνιστών είχε ξεκαθαρά στόχο να προκαλέσει, επειδή οι Καλαβρυτινοί δεν δέχονταν να υποθάλψουν τους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Παρ' όλα αυτά σήμερα έχουν οικειοποιηθεί την αντίσταση κι αυτοανακηρύσσονται ήρωες, προσπαθώντας να διαγράψουν από την κυτταρική μνήμη του ελληνισμού την προδοτική τους στάση καθ' όλην την πορεία τους.

ΠΗΓΗ: http://vergianni.blogspot.gr/2012/12/blog-post_8869.html
=============







Η «άγνωστη» δεύτερη καταστροφή των Καλαβρύτων!

 ΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΠΟΥ ΞΕΧΑΣΤΗΚΑΝ

11 Απριλίου 1948
Η «άγνωστη» δεύτερη καταστροφή,
ξεχνιέται σκοπίμως σε κάθε επίσημη τελετή
όπως ξεχνιούνται όλα τους εγκλήματα,
τότε και τώρα…


Μια  από τις χιλιάδες εικόνες των εγκλημάτων από τις δυνάμεις του αίσχους και της διαρκούς προδοσίας

Η απώλεια της Αξιοπρέπειας έρχεται σε συνέχεια της ιστορικής λήθης. Γεγονός που συντηρείται ενίοτε από κάθε είδους προβατόσχημους λύκους.
Ενάντια σ’ αυτή την πρόστυχη εφαρμογή, η ιστορική μνήμη παραμένει ζωντανή…

Πέντε χρόνια μετά το γνωστό ολοκαύτωμα, ένας δεύτερος γύρος εκδίκησης βυθίζει και πάλι στο πένθος τα Καλάβρυτα.
Οι εκδικητές που ασχολήθηκαν επισταμένως και για τη δημιουργία της πρώτης σφαγής, επιστρέφουν στον τόπο του εγκλήματος.


Ας θυμηθούμε τα γεγονότα:

Καλάβρυτα, 11 Απριλίου 1948
Οι κομμουνιστές έχουν κυκλώσει την πόλη.
Διακόσιοι άνδρες του  21ου τάγματος εθνοφρουράς με διοικητή τον αντισυνταγματάρχη Νίκο Αρβανιτάκη και υποδιοικητή τον Γαβριήλ Παγκράτη υπερασπίζονται την πόλη .
Χίλιοι πεντακόσιοι άνδρες του δημοκρατικού στρατού με αρχηγό τον Γκιουζέλη ετοιμάζουν επίθεση. Μαζί του και άλλα τμήματα με αρχηγούς τους κομμουνιστές Κανελλόπουλο, Πέρδικα, Κοτοκόπουλο, Σφακιανό και Νικήτα.

Η επίθεση γίνεται στις 4:30 το πρωί.
Πέφτει το φυλάκιο της Αγίας Αικατερίνης και σκοτώνεται ο επικεφαλής Ανθυπολοχαγός Κουρεμάδης.
Πέφτει το φυλάκιο του Αγίου Κωνσταντίνου.
Σκοτώνονται οι περισσότεροι υπερασπιστές του και ο επικεφαλής Ανθυπολοχαγός Νίκος Τοπάνος. Μέσα στο σπίτι του Κατσίνη βρίσκονται τραυματισμένοι στρατιώτες και μαζί τους τραυματισμένος κι αυτός ο γιατρός Δημήτρης Δούβος που προσπαθεί να τους περιθάλψει.
Οι κομμουνιστές Άρης Παναγούλιας από τα Σουδενά Καλαβρύτων και
Δ. Μπουζάκης, μπαίνουν μέσα στο σπίτι και με τα μαχαίρια τους σφάζουν τους τραυματίες μαζί και τον γιατρό.
Ο χωροφύλακας Φώτης Αποστολόπουλος προλαβαίνει ν’ αυτοκτονήσει με το πιστόλι του για ν’ αποφύγει τα βασανιστήρια.

Οι υπερασπιστές της πόλης δεν έχουν καμία ελπίδα, κάνουν ηρωικές εξόδους και σκοτώνονται, άλλοι αυτοκτονούν για να μην πέσουν στα χέρια των κομμουνιστών όπως ο αντισυνταγματάρχης Αρβανιτάκης Διοικητής του τάγματος που αμυνόταν μέσα στο διοικητήριο… 
Σκοτώνουν τον έπαρχο Καλαβρύτων,
Βιάζουν και σφάζουν τις δύο κόρες του φούρναρη,
Βιάζουν  και κουρεύουν κάποιες Καλαβρυτινές γιατί είπαν ότι είχαν σχέσεις με κάποιους Ιταλούς.
Σκοτώνουν τον 26χρονο Νίκο Αγριδόπουλο, γιατί δεν τους ακολουθεί στο βουνό,
Σκοτώνουν στο ξύλο τον εστιάτορα  Γιάννη Χαλόπουλο, έναν 16χονο μαθητή και τον Ναπολέοντα Τσαπάρα φτωχό οικογενειάρχη.

Μια μικρή περίληψη, κάποια στιγμιότυπα ή μια πρώτη γεύση των όσων συνέβησαν...
Θάνατος και μάλιστα μαρτυρικός για όποιον δεν τους ακολουθούσε.

Κι ενώ το επίσημο κράτος τιμά τους νεκρούς των Καλαβρύτων, στην ετήσια επέτειο για τα Γερμανικά αντίποινα /σφαγή, κανείς εκτός των Καλαβρυτινών δεν θυμάται ή δεν θέλει να θυμάται τη δεύτερη σφαγή και άλωση της μαρτυρικής πόλης.

Και φυσικά από τη μία μεριά, μιλάμε για Γερμανικές αποζημιώσεις…
Για τη δεύτερη όμως αυτή σφαγή των Καλαβρύτων και για όλα τα άλλα εγκλήματα με τις πολλές χιλιάδες θυμάτων των "δημοκρατικά ευαίσθητων" κομμουνιστών  - Δεκεμβριανά, Μελιγαλάς, Στιμάγκα, Φεναιός, ΟΥΛΕΝ, 5/42 Σ.Ε. (Ψαρρός), Παιδομάζωμα (20.000 εκ των οποίων 5.000 κορίτσια 16 – 22 ετών), κλπ. -, από πού και από ποιούς πρέπει να ζητήσουμε αποζημιώσεις;
Μήπως από τους λάτρεις και συνεχιστές τους;

Δεν είναι κακή ιδέα…

Γεώργιος Α. Βεργιάννης
Μέλος του Π.Γ. του Εθνικού Μετώπου

ΠΗΓΗ: http://vergianni.blogspot.gr/2012/06/blog-post_6108.html